Mniszek pospolity

Nazwa łacińska: Taraxacum officinale

Nazwa angielska: Common dandelion, Dandelion

Nazwa hiszpańska: Diente de león, Meacamas

Nazwa francuska: Pissenlit, Dent-de-lion

Nazwa niemiecka: Gewöhnlicher löwenzahn

Wiadomości ogólne i ciekawostki

Mniszek lekarski rośnie prawie na całym świecie, a uprawiany jest w Niemczech i we Francji. Mniszek swoimi jaskrawo żółtymi kwiatkami, niczym pięknym dywanem ozdabia łąki, trawniki, nieużytki i przydomowe ogródki - gdzie uważany jest za chwasta. Gdy zerwiemy łodygę kwiatową, ukaże się biały sok niczym mleko, stąd wywodzi się inna nazwa - mlecz. Jednak Matka Natura umie sobie poradzić z zuchwałością tego drobnego kwiatka. Już niedługo krzykliwa żółć zniknie, a jej miejsce zajmą biało-szare, puchate kulki delikatnie unoszone przez wiatr. Po rozsypaniu przez podmuchy nasion, pozostaje tylko środek otoczony wianuszkiem drobnych listków, wyglądający niby maleńka ogolona główka mnicha. Stąd wywodzą się kolejne nazwy jak mniszek, mnisza główka czy popia główka. Gdy już zioło przekwitnie wystarczy lekko dmuchnąć, by biała, eteryczna kula nasion rozwiała się na cztery strony świata, co w ludowych bajaniach dowcipnie przyrównywano do męskiej wierności. Inne nazwy tej rośliny to właśnie: męska stałość, no i oczywiście - dmuchawiec. Kolejną ludową nazwą tego drobnego zioła jest również - podróżnik, gdyż nasionka unoszone prądami powietrza przemierzają świat w swych miniaturowych spadochronach. Mlecz znany był już w czasach, gdy wczesnośredniowieczni arabscy mędrcy spisywali swoja wiedzę na temat ziół. Trafił tam jako lek poprawiający trawienie i wzmacniający organizm.

Surowce lecznicze

W leczeniu wykorzystuje się kwiaty oraz korzeń mniszka. Natomiast w dietetyce - liście.

Substancje lecznicze

Korzenie

• Trójterpeny
• Pektyny
• Wielocukry
• Fitosterole
• Substancje żywicowe
• Substancje gorzkie
• Witaminy A, C i z grupy B
• Kwasy organiczne
• Sole mineralne - potas

Kwiaty

• Karotenoidy
• Flawonoidy
• Olejek eteryczny
• Trójterpeny
• Cukry

Liście

• Glikozydy
• Karotenoidy
• Trójterpeny
• Sole potasowe
• Cholina,
• Żelazo
• Witaminy A, z grupy B, C, E, K1

Działanie

• Żołądkowe
• Żółciopędne
• Moczopędne

Związki czynne, które znajdują się w korzeniach mniszka, pobudzają wątrobę do wytwarzania żółci oraz ułatwiają jej przepływ do dwunastnicy. Likwidują tym samym skurcze mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym i drogach żółciowych. Substancje właściwe dla mlecza likwidują bóle w drogach moczowych, mają działanie moczopędne. Sprzyja to wydalaniu szkodliwych produktów przemiany materii. Mniszek jest więc korzystny w leczeniu i powstawaniu złogów, zwłaszcza szczawianowych i fosforanowych, w układzie moczowym. Jednocześnie badania naukowe potwierdziły, iż liście mniszka lekarskiego, mimo posiadanych właściwości moczopędnych, nie wypłukują potasu z organizmu - co często ma miejsce w skutek stosowania leków farmaceutycznych. Liście mlecza zawierają wysoki poziom tego pierwiastka, przez co nie dochodzi do utraty minerału podczas kuracji tym ziołem.

Goryczki zawarte w korzeniach mniszka zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, co ułatwia trawienie pokarmów. Zioło to jest cennym sprzymierzeńcem podczas lekkich stanów cukrzycowych, gdyż w łagodny sposób może obniżać poziom cukru we krwi.

Liście mniszka są używane na sałatki, szczególnie popularne we Francji i w tzw. "kuracjach wiosennych".

Zastosowanie

• Odwar z korzeni i kwiatów - 1 łyżka suszonych korzeni i kwiatów na 1 szklankę wrzątku. Gotować 5 minut. Zostawić w naczyniu pod przykryciem na 10-15 minut. Po przecedzeniu pić w 2-3 porcjach w ciągu dnia, przed jedzeniem dla poprawy łaknienia. Lub po jedzeniu dla poprawy trawienia.
• Nalewka - 300g świeżych liści lub korzenia zalać 0,5 litrem spirytusu, odstawić na tydzień. Pić po pół łyżeczki na szklankę wody przed jedzeniem, w przypadkach zaburzeń trawienia.
• Palone korzenie mniszka były w przeszłości stosowane jako namiastka kawy.
• Pyszne sałatki i surówki z dodatkiem liści świeżego mniszka. Obowiązkowo zbieranego w czystych rejonach.

Przeciwwskazania

• W przypadku wrzodów żołądka oraz zapalenia żołądka mniszek lekarski powinien być używany z rozwagą i ostrożnością. Może on spowodować nadprodukcję kwasu żołądkowego