Kuchnia litewska

   Litwa - mocarstwo średniowieczne, które sięgało od Bałtyku do niemal Morza Czarnego, była domem dla wielu narodów i kultur. Ta wielokulturowość miała wpływ także na kuchnie Litewską. Możemy dopatrzeć się w niej wpływów kuchni rosyjskiej, ukraińskiej, polskiej, białoruskiej, tatarskiej, żydowskiej oraz kaukaskiej. Do dań o rodowodzie właśnie kaukaskim zaliczyć możemy czebureki, czyli duże smażone na głębokim tłuszczu faszerowane baraniną koperty z ciasta w kształcie półksiężyców. Podawane na gorąca, często razem z sycąca zupą do popicia.

   Kolejnym podobnym daniem są kibiny, które wywodzą się z kuchni karaimów krymskich. Te jedno z najpopularniejszych dań mącznych w których mięso (najczęściej baranina), ryby lub farsz warzywny, owinięte jest w ciasto. Danie to jest bardzo smaczne jakkolwiek tłuste i ciężkostrawne. Ciasto jest albo zapiekane, bądź gotowane. W odróżnieniu od prostych smażonych dań mięsnych te potrawy są dość czasochłonne i wymagają większego nakładu pracy. Stąd wywodzi się powiedzonko: "Kiepska gospodyni mięso usmaży, a z mąki upiecze lepeszku" (mączny placuszek). Kołduny - kolejna potrawa mączna z nadzieniem jest tradycyjną potrawą kuchni litewskiej ale także kuchni białoruskiej, są to małe lub średnie kieszonki z delikatnego ciasta napełnione najczęściej siekaną surową wołowiną, łojem wołowym, duszoną cebulą i przyprawami. Ciasto na kołduny wyrabiane jest z mąki, wody, jajek i niewielkiej ilości świeżego masła. Po ulepieniu kołduny są gotowane w wodzie albo wywarze z mięsa i warzyw bądź pieczone. Kołduny mogą być też nadziewane farszem z innych mięs jak cielęcina, baranina a nawet dziczyzna, mogą być napełniane nadzieniem z grzybów zarówno świeżych jak i suszonych, żółtego sera albo śledzi. Wszystkie mają wspólną cechę - powinny być lekko pikantne i pyszne. Mało znane w świecie są natomiast dania żmudzkie, czyli żemeaiciu czyli rodzaj klusek ziemniaczanych faszerowanych grzybami lub mięsem oraz gotowane świńskie uszy podawane z fasolą. Dla amatorów oryginalnych dań, taki płat chrząstki ze świńskiego ucha podany z gęstą, zawiesistą fasolą do tego najlepiej doprawiany świeżo startym chrzanem ze śmietaną stanowi nie lada atrakcję. Świńskie uszy ogólnie są na Litwie popularnym przysmakiem, szczególnie chętnie podjadanym w wersji wędzonej do piwa z browaru Švyturys.


   Lietuviška gira, inaczej kwas chlebowy jest równie chętnie pitym napojem orzeźwiającym wytwarzanym z czarnego żytniego chleba. Napój jest popularny na Litwie do tego stopnia, iż jedną z marek giry wykupiła Coca-Cola. Jeśli już jesteśmy przy chlebie, nie można pominąć jedynego w swoim rodzaju chleba wileńskiego. Charakterystyczna ciemna oponka, wytwarzana z mąki żytno-pszennej jest swego rodzaju symbolem Litwy. A co do chleba? Najbardziej znaną wędlina jest litewski aromatyczny, cieniutko krojony kindziuk inaczej skiłłandis. Ta dojrzewająca podczas niemal rocznego suszenia kiełbasa jest niezwykle trwała i aromatyczna.


   Także pyszne sery stanowią nie lada przysmaki dla poszukiwaczy nowych wrażeń. Jest ich tu duża różnorodność mianowicie są białe, żółte, suszone, wędzone, a także mniej popularne z kminkiem. Jednak najbardziej zaskakującą potrawą jest oboliu saris. Wbrew dosłownemu tłumaczeniu - ser jabłkowy danie to nie jest serem, tylko rewelacyjnym deserem z dodatkiem owoców. Przyrządza się je koniecznie z kwaśnych jabłek gotowanych z cukrem i cynamonem. Pyszną masę jabłkową następnie odsącza się i suszy. Na zakończenie etapu suszenie dodaje się garść pokrojonych świeżych jabłek, by po wysuszeniu masa była ozdobiona widocznymi kawałkami owoców. To pyszne danie stanowi prawdziwy rarytas.


   W gorące letnie dni idealną zupą na pierwsze danie lub przystawkę stanowi chłodnik litewski. Jest to pyszna zupa na zimno z buraków, ogórków, kwaśnego mleka, śmietany i jajek. Podawana z ugotowanymi ziemniakami posypanymi koperkiem jest daniem prostym lecz niezwykle efektownym i orzeźwiającym. Jako kolejne danie możemy zamówić tradycyjne kugelis, pieczoną babkę ziemniaczaną ze skwarkami, która do kuchni litewskiej trafiła za pośrednictwem Niemiec.


   Litwini jedzą do dziś dnia duże ilości ziemniaczanych bulw. Zastąpiły one zboża, gdy po potopie szwedzkim groził ludziom głód. Wtedy też Litwini przekonali się do tych sycących warzyw rosnących pod ziemią, mimo podejrzeń o ich szatańskie pochodzenie. Lecz nie tylko ziemniaki i wspomniana baranina pojawiają się na litewskich stołach. Leśne ostępy i przepastne puszcze zachowały bogactwo zwierzyny, mimo licznych historycznych zawirowań. Jest więc bogactwo dziczyzny, a także dzięki jeziorom i wartkim rzekom - świeże ryby.


   Tak jak pisała Anna Ciundziewicka w swoim bardzo popularnym poradniku "Gospodyni litewska" z 1856 roki lub Wincenta Zawadzka w ksiażce "Kucharka Litewska" wydana kilkanaście lat później jest mnóstwo możliwości przyrządzenia mięs, wędlin i ryb na sposób litewski. Sam poradnik zawiera ponad 100 przepisów kulinarnych i 100 sposobów na różne drobne dolegliwości od niestrawności po kaszel.


   Jak widać kuchnia Litewska jest niezwykle ciekawa. Przeplatające się w niej różnorodne wpływy kulturowe sprawiły, iż tym bardziej jest to kuchnia intrygująca i pełna kontrastów.