Kuchnia tego pięknego kraju położonego w Europie Środkowej między Bałtykiem a Karpatami i Sudetami jest taka jak tutejsze ukształtowanie terenu - różnorodna. Jest to słowo klucz, które można użyć zarówno do opisania kuchni jak i całej Polski. Niziny przeplatają się z wyżynami i górami, a duże bogactwo lasów, czystych rzek, jezior oraz morze sprawia, iż kraj ten jest zaskakujący i posiada olbrzymi potencjał kulinarny.
Przysmaki z których słynie tradycyjna polska kuchnia nie mają jednolitego rodowodu. W kraju położonym w dorzeczu Wisły i Odry od zawsze mieszały się obce wpływy: włoskie, francuskie, żydowskie, litewskie a nawet tatarskie, tureckie,
|
|
Kroniki średniowieczne opisują kuchnię polską jako tłustą, ostrą, charakteryzującą się częstym użyciem dużych ilości mięsiwa z wołu, wieprza i drobiu. W staropolskiej kuchni prym ze względu na naturalne bogactwo lasów wiedzie także dziczyzna, potrawy z grzybów, z kasz, kapusty, klusek oraz przeróżne zupy. Należy także podkreślić, iż począwszy od XVI a skończywszy na XIX wieku Polska słynęła na całą Europę z przygotowywania ryb słodkowodnych. To z tego okresu wywodzą się stosowane do dziś wspaniałe przepisy zarówno na proste jak i oryginalne podanie tych ryb. Dla przykładu podstawą kuchni wigilijnej był lin w śmietanie, karasie w sosie burakowym, karasie w czerwonej kapuście, sandacz z jajami czy szczupak na szaro (przyrządzony w sosie z krwi ryby, piernika, karmelu, wina i korzeni). Również karp po żydowsku, ryba faszerowana czy w ryba galarecie jest często spotykanym daniem. Ryby słodkowodne były sporządzane na dziesiątki sposobów, a przyczyną takiej różnorodności były liczne posty, przestrzegane przez ludność tego chrześcijańskiego kraju. Podczas ścisłego postu oprócz mięsa nie można było spożywać mleka, masła i jaj. W związku z tym rozwinęła się sztuka przyrządzania ryb, które można było jeść bez ograniczeń. Były to przeważnie ryby słodkowodne, chociaż popularne były również śledzie. Obecnie w Polsce ryby przyrządza się prosto. Najczęściej smażone, pieczone w ziołach lub podawane w galarecie. Nie jada ich się tak często jak dawniej.
Duży wkład w rozwój polskiej kuchni wniosła także królowa Bona Sforza gdy w 1518 przywiozła ze sobą włoskich kucharzy. Jednak potrawy o najstarszym rodowodzie, które jednocześnie wciąż są bardzo popularne, pochodzą głównie z przepisów autorów XIX-wiecznych książek kucharskich, takich jak Lucyny Ćwierczakiewiczowej. Inspiracje do tych kulinarnych kopalni wiedzy pochodziły natomiast ze starych osiemnastowiecznych kalendarzy ziemiańskich, które zawierały opis zwyczajów żywieniowych polskiej szlachty doby schyłku Rzeczpospolitej. Do potraw tych można zaliczyć np. tradycyjny bigos - sycącą potrawę jednogarnkową z drobno szatkowanej kapusty świeżej i kiszonej(niekiedy używa się tylko kiszonej), oraz różnych gatunków mies i wędlin (im więcej i bardziej różnorodnie tym lepiej). To wszystko doprawia się suszonymi grzybami, aromatycznymi suszonymi śliwkami, cebulą i przyprawami. Całość należy dusić możliwie jak najdłużej, najlepiej kilka dni. W czasie duszenia można podlewać kociołek wytrawnym czerwonym winem, co bardzo podnosi walory smakowe bigosu. Polacy nie potrafią wyobrazić sobie Świąt Bożego Narodzenia bez tej smacznej, sycącej potrawy. Kolejnym tradycyjnym i lubianym daniem są bez wątpienia pierogi. A jest ich duży wybór. Najbardziej znane i lubiane to: pierogi z mięsem, z grzybami, z kapustą i grzybami, z farszem twarogowo-ziemniaczanym na ostro tzw. ruskie, są także na słodko z owocami leśnymi czy twarogiem. Wachlarz tych pysznych mącznych poduszeczek jest naprawdę imponujący.
Charakterystyczne dla Polskiej kuchni jest duże spożycie rożnego rodzaju kiszonek i marynat. Polacy lubują się w kiszonej kapuście z dodatkiem marchwi i kminku, kiszonych i małosolnych ogórkach oraz wszelkich marynatach z owoców, warzyw i grzybów. Obecnie gospodynie często suto zastawiają spiżarnie dżemami i przetworami, często zrobionymi własnoręcznie lub po prostu kupionymi w sklepie. Trudno się temu dziwić, skoro marynaty owocowe i warzywne to zamknięte w słoiku skarby natury, czekające na otwarcie, by przypomnieć swoim zapachem i smakiem minioną wiosnę, lato lub jesień. W ogromnej rozmaitości przetworów odbija się cała różnorodność polskiej natury: wiosna to czas truskawek, poziomek i cebuli, lato - moreli, jagód, malin, czereśni, wiśni, ogórków i pomidorów, a jesień jest porą zbioru jabłek, gruszek, śliwek, dyni, kapusty i grzybów. Wszystkie te dary ziemi są surowcem na niezrównane konfitury, marmolady, dżemy, powidła kompoty czy wspomniane wcześniej kiszonki.
Jako przystawki często spotykanym daniem w restauracjach lub podczas uroczystości jest smalec: przygotowywany ze słoniny lub boczku z dodatkiem cebuli, majeranku, czasami także z jabłkiem lub aromatycznymi, suszonymi śliwkami. Podawany z pysznym, ciemnym chlebem i kiszonymi ogórkami jako zakąska przed daniem głównym mocno pobudza apetyt. Równie popularne są śledzie w śmietanie lub smażony boczek nadziewany śliwką. Nie można zapomnieć także o tatarze. Dla amatorów mięsnych dań ta świeża, surowa, mielona polędwica wołowa z cebulą i dodatkiem żółtka stanowić może prawdziwą ucztę.
Polacy uwielbiają zupy, jest ich tutaj dużo od sycących i zawiesistych jak grochowa, fasolowa, flaki czy żur poprzez klarowny rosół, aromatyczną zupę grzybową, kwaśną ogórkową czy pachnący czosnkiem barszcz biały i czerwony. Niewątpliwym rarytasem jest czernina ? zupa z krwi kaczki, kury lub królika zaprawiana octem, owocami i majerankiem. Czerninę podaje się z kluskami, makaronem lub z gotowanymi ziemniakami.
Potrawy o młodszej historii, często mają wspólne korzenie z kuchnią niemiecką i francuską. Jednak mają swoje polskie odmiany i obecnie są bardzo charakterystyczne dla tutejszej kuchni. Z dań głównych to popularny kotlet schabowy lub mielony podawany z ziemniakami lub kaszą oraz z gotowanymi burakami, kapustą lub mizerią - sałatką ze świeżych ogórków podanych z kwaśnym mlekiem, jogurtem lub kefirem. Popularnym daniem jest także sztuka mięsa z sosem np. chrzanowym lub pieczeniowym oraz szeroka gama kiełbas - w tym pyszna śląska, myśliwska, krakowska i oryginalna biała.
Wśród słodkości królują ciasta i ciastka. Szczególnie podczas świąt i uroczystości gospodynie pieką wykwintne pierniki na miodzie, ciasta drożdżowe i sycące serniki. Ucierają aromatyczne makowce i smażą pączki. Także szarlotka - pyszne kruche ciasto z jabłkami i cynamonem mimo wpływów niemieckich na dobre zagościła na polskich stołach. Do typowej polskiej uczty wskazany jest również kieliszek tutejszej wódki, który ułatwi trawienie. Wyborowa, Jarzębiak lub Żubrówka każdy z tych trunków ma swój niepowtarzalny smak.
Tradycyjne polskie specjały zaliczają się do tych bardziej sycących. Jednak warto się na nie skusić, by poznać bogactwo tego niezaprzeczalnie pięknego regionu.