Karp pochodzi z dalekiej Azji Wschodniej, począwszy od dorzecza Amuru (Rosja) poprzez Mandżurię (Chiny) na zlewni Mórz Aralskiego, Czarnego i Kaspijskiego skończywszy. Najwcześniej karp został udomowiony w Chinach (V w p.n.e.). Do Europy karp trafił na przełomie XII i XIII wieku (do Polski w XIII w.). Był to czas, gdy znacznie więcej dni w roku było obwarowanych postnymi ograniczeniami, stąd w przyklasztornych stawach, zakładanych wówczas w Polsce przez cystersów, chętnie hodowano rozmaite ryby.
Czemu więc akurat karp zrobił w naszym kraju taką karierę? Prawdopodobnie z powodu sukcesów hodowlanych. Karpie wyhodowane w innych krajach mają o wiele mniejsze walory smakowe. Polakom udało się wyhodować trzy smaczne odmiany karpia: karp pełnołuski, karp bezłuski (golec) i karp lustrzeń (królewski).
|
|
Obecnie karp występuje niemal we wszystkich strefach klimatycznych. Jego siedliskiem są stawy i jeziora nizinne, jest to więc ryba słodkowodna. To duża ryba hodowlana, której cechą charakterystyczną są cztery grube wąsy: dwa małe zlokalizowane na górnej wardze i dwa większe - w kącikach pyska. Najsmaczniejsze są ryby ważące do 2,5 kg. O wartości użytkowej mięsa karpia świadczy też stosunek części niejadalnych. Wykazuje on znaczne wahania, zależy, bowiem od ciężaru ryby i sposobu jej odżywiania. Z reguły im karp jest większy, tym więcej filetów można z niego uzyskać. Mięso karpia jest białe, z różowym lub żółtym odcieniem, delikatne, soczyste i odznacza się specyficznym aromatem. Karp ma grube międzymięśniowe ości (99 sztuk), rozmieszczone w okolicy płetwy grzbietowej i części ogonowej, co ułatwia obróbkę kulinarną. Karp bezłuski, potocznie zwany królewskim ma duże, nieregularne, łatwo dające się usunąć łuski, rozmieszczone w jednym rzędzie, albo w dwóch, trzech lub pięciu rzędach. Istnieje kilkanaście różnych rodzajów karpia, z których najpopularniejsze to oprócz wspomnianych już odmian karp pełnołuski, karp bezłuski (golec) i karp lustrzeń (królewski) także: karp koi i karp zatorski.
Karp w kuchni
Chociaż tradycyjny wigilijny karp coraz częściej zastępowany jest innymi rybami, większość z nas nie wyobraża sobie wigilii bez karpia. Szczególnie, że można go podawać na wiele sposobów jako: gotowany, smażony, pieczony, faszerowany, w galarecie, występują też wersje na ostro i na słodko. Niezależnie od sposobu podania, należy pamiętać, by w momencie przygotowywania moczyć karpia w mleku z ząbkami czosnku lub obłożyć na noc plastrami cebuli, by w ten sposób pozbyć się z niego jego charakterystycznego zapachu i posmaku mułu.
Okazuje się, że zwyczaj jedzenia karpia podczas wieczerzy wigilijnej jest zakorzeniony jedynie w krajach środkowej i wschodniej Europy (Polska, Niemcy, Czechy, Słowacja i Węgry). Przy czym to właśnie Polacy przodują zarówno w konsumpcji, jak i hodowli karpia na naszym kontynencie.
Karp - właściwości odżywcze
Mięso karpia jest cenionym produktem dietetycznym i skutecznie konkuruje z innymi rodzajami białego mięsa. Zawiera, bowiem stosunkowo niewiele tłuszczu z liczącą się ilością nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz łatwo przyswajalne białko. Zawartość tłuszczu powoduje, że karpia zalicza się do średnio tłustych. Mięso karpia poza łatwo przyswajalnym białkiem posiada również w swoim składzie cenne witaminy, takie jak: B1, B6, B12 oraz PP. Mięso karpia jest również dobrym źródłem składników mineralnych takich jak: fosfor, potas, selen, cynk, żelazo, siarka i magnez.
Kalorie i wartości odżywcze karpia
Składnik | Zawartość w 100 [g] |
---|---|
Kalorie (wartość energetyczna) | 127 kcal / 532 kJ |
Białko | 17,83 g |
Tłuszcz ogółem | 5,60 g |
Kwasy tłuszczowe nasycone | 1,083 g |
Kwasy tłuszczowe jednonienasycone | 2,328 g |
Kwasy tłuszczowe wielonienasycone | 1,431 g |
Kwasy tłuszczowe omega-3 | 0,704 g |
Kwasy tłuszczowe omega-6 | 0,660 g |
Węglowodany | 0 g |
Błonnik pokarmowy | 0 g |
Witamina A | 30 I.U. |
Witamina D | 988 I.U. |
Witamina E | 0,63 mg |
Witamina K1 | 0,1 µg |
Witamina C | 1,6 mg |
Witamina B1 | 0,115 mg |
Witamina B2 | 0,055 mg |
Witamina B3 (PP) | 1,64 mg |
Witamina B6 | 0,190 mg |
Witamina B9 (kwas foliowy) | 15 µg |
Witamina B12 | 1,53 µg |
Witamina B5 (kwas pantotenowy) | 0,750 mg |
Wapń | 41 mg |
Żelazo | 1,24 mg |
Magnez | 29 mg |
Fosfor | 415 mg |
Potas | 333 mg |
Sód | 49 mg |
Cynk | 1,48 mg |
Miedź | 0,06 mg |
Mangan | 0,04 mg |
Selen | 12,6 µg |
Fluor | ~ |
Cholesterol | 66 mg |
Fitosterole | ~ |
Ciekawostki o karpiu
→ Karpie dożywają nawet 45 lat, osiągają wagę 35 kg i długość 120 cm
→ Karp żeruje głównie przy dnie, wyjadając szczątki organiczne np. nasiona roślin. Jego pokarmem są także drobne zwierzęta wodne, m.in. owady i ślimaki. Karp odżywia się drobnymi zwierzętami wodnymi, owadami i ślimakami
→ W Chinach uważa się go za symbol szczęścia
→ Karp w języku angielskim to Carp, w języku francuskim - Carpe, w języku niemieckim - Karpfen, w języku hiszpańskim - Carpa