W diecie osoby z cukrzycą szczególnie ważna jest ścisła regulacja ilości węglowodanów. Stosowanie wymienników węglowodanowych zwanych też jednostkami chlebowymi ułatwia układanie całodziennej diety. Pozwala zastępować określone ilości jednego produktu odpowiednią ilością innego, dostarczając jednak tą samą ilość węglowodanów.
Jeden wymiennik węglowodanowy (1 WW) to ilość produktu w gramach zawierająca 10 g węglowodanów przyswajalnych (co odpowiada 10 g czystego cukru). Węglowodany przyswajalne to np. skrobia, cukier buraczany (sacharoza), cukier mleczny (laktoza), cukier gronowy (glukoza), cukier owocowy (fruktoza), natomiast węglowodany nieprzyswajalne to różne frakcje błonnika pokarmowego. Na przykład 1 WW to 45 g ugotowanego makaronu, 15 g płatków kukurydzianych, 100 g marchwi. Oznacza to, że jeśli spożyjemy 45 g ugotowanego makaronu, 15 g płatków kukurydzianych lub 100 g marchwi, za każdym razem dostarczymy organizmowi 10 g węglowodanów.
|
|
|
Do stosowania wymienników niezbędna jest waga kuchenna oraz tabele przeliczeniowe. Ilość wymienników węglowodanowych w całodziennej diecie określamy w zależności od zapotrzebowania energetycznego, przy założeniu, że węglowodany powinny stanowić 45-50% wartości energetycznej całej diety.
I tak, na przykład dla diety 1600 kcal:
1600 kcal x 50% = 800 kcal z węglowodanów : 4 kcal (wartość kaloryczna węglowodanów) = 200 g węglowodanów ogółem
Przy założeniu spożywania 30 g błonnika w ciągu dnia:
200 g węglowodanów ogółem - 30g błonnika = 170 g węglowodanów przyswajalnych
170 g węglowodanów przyswajalnych : 10 g (1 WW) = 17 WW
Chorzy na cukrzycę powinni spożywać posiłki regularnie, zazwyczaj 5-6 razy dziennie - w zależności od metody leczenia farmakologicznego i indywidualnych zaleceń. Zawartość węglowodanów (wymienników węglowodanowych) w poszczególnych posiłkach powinna być utrzymana na stałym poziomie. I tak w przypadku 5 posiłków dziennie rozkład energii powinien być następujący: I śniadanie - 25%, II śniadanie - 10%, obiad - 25-30%, podwieczorek - 10-15%, kolacja - 25%. Natomiast dla 6 posiłków w ciągu dnia rozkład ten wygląda następująco: I śniadanie - 20-25%, II śniadanie - 10%, obiad - 25-30%, podwieczorek - 10-15%, kolacja - 20%, posiłek przed snem - 10%.
Przykładowy rozkład wymienników węglowodanowych na poszczególne posiłki, przy założeniu 50% energii z węglowodanów, 30 g błonnika w diecie i 5 posiłków w ciągu dnia przedstawia tabela.
| Dieta 1600 kcal |
Dieta 1800 kcal |
Dieta 2000 kcal | |
| Energetyczność diety w kcal | 1600 | 1800 | 2000 |
| Liczba WW w całodziennej diecie | 17 | 20 | 22 |
| I śniadanie | 4 | 5 | 5 |
| II śniadanie | 2,5 | 2 | 3 |
| Obiad | 4 | 5 | 6 |
| Podwieczorek | 2,5 | 3 | 3 |
| Kolacja | 4 | 5 | 5 |
Ilość węglowodanów czy też wymienników węglowodanowych w poszczególnych posiłkach powinna być ustalana indywidualnie po uzgodnieniu z lekarzem i dietetykiem. Może się ona zmieniać ze względu na wysiłek fizyczny, poziom cukru we krwi i dawkę insuliny oraz dodatkowe czynniki, np. współwystępowanie innej choroby.
Poniżej przedstawiono ilości (w gramach) przykładowych produktów spożywczych, odpowiadające 1 wymiennikowi węglowodanowemu (1 WW):
| Nazwa produktu | Ilość | Wymienniki Węglowodanowe (WW) |
| OWOCE | ||
|
Arbuz |
100 g |
0,4 |
|
Banan |
1 szt. 180 g |
2,7 |
|
Brzoskwinie z puszki |
1/2 szt. 60 g |
0,8 |
|
Grapefruit |
1/2 szt. 150 g |
1 |
|
Gruszka |
1 szt. średnia 150 g |
1,6 |
|
Jabłko |
1 szt. średnia 150 g |
1,3 |
|
Melon |
1/2 szt. 750 g |
3,2 |
|
Morele suszone |
3 średnie szt. 24 g |
1,8 |
|
Pomarańcze |
1 szt. średnia 200 g |
1,6 |
|
Rodzynki suszone |
1/4 szklanki 75 g |
5,3 |
|
Śliwki suszone |
6 szt. 30 g |
1,8 |
|
Truskawki |
10 szt. 140 g |
1 |
|
Mandarynki |
2 średnie szt. 100 g |
0,8 |
|
Kiwi |
1 średnia szt. 88 g |
1 |
|
Maliny |
100 g |
1,2 |
|
Czarna porzeczka |
1 szklanka 112 g |
1,6 |
|
Winogrona |
1 szt. 100 g |
1,7 |
| WARZYWA | ||
|
Brokuły |
100 g |
0,3 |
|
Burak |
100 g |
0,7 |
|
Cebula |
100 g |
0,6 |
|
Fasola biała |
50 g suchego ziarna |
3,1 |
|
Fasola szparagowa |
100 g |
0,7 |
|
10 szt. średnio 30 g |
1 | |
|
Groszek zielony |
50 g |
0,8 |
|
Kalafior |
100 g |
0,3 |
|
Kapusta biała |
100 g |
0,6 |
|
Kukurydza gotowana |
1 kolba 250 g |
3,1 |
|
Marchew |
100 g |
0,6 |
|
Papryka konserwowa |
100 g |
0,5 |
|
Pomidor |
100 g |
0,4 |
|
Szparagi |
6 szt. średnich 100 g |
1,2 |
|
Szpinak |
100 g |
0,2 |
|
Por |
1 średnia sztuka 124 g |
0,4 |
|
Kapusta kiszona |
100 g |
0,3 |
|
1 średnia porcja 70 g |
0,2 | |
|
Sałata |
1 średnia główka 200 g |
0,4 |
|
Kalarepa |
1 średnia sztuka 140 g |
0,6 |
|
Brukselka |
100 g |
0,7 |
|
Zielony ogórek |
100 g |
0,2 |
|
Konserwowy ogórek |
1 średniej sztuki 50 g |
0,2 |
|
Chipsy |
10 szt. 45g |
2,4 |
|
Kukurydza w puszcze |
100 g |
0,2 |
|
Ziemniak |
100 g |
1,4 |
| SŁODYCZE I PRZEKĄSKI | ||
|
Babeczka śmietankowa |
1 szt. 60 g |
2,6 |
|
Baton Snickers |
1 szt. 60 g |
3,2 |
|
Cukier |
1 łyżeczka 10 g |
1 |
|
Dżem wysokosłodzony |
1 łyżeczka 20 g |
1,3 |
|
Dżem niskosłodzony |
1 łyżeczka 20 g |
0,8 |
|
Ekler czekoladowy |
1 szt. 50 g |
1,8 |
|
Galaretka owocowa |
1/2 szklanki 100 g |
1,5 |
|
Herbatnik |
1 szt. 10 g |
0,8 |
|
Karmelek |
5 szt. 20 g |
2 |
|
Keks owocowy |
50 g |
2,7 |
|
Miód naturalny |
1 łyżeczka 20 g |
1,6 |
|
Pączek |
1 szt. 50 g |
2,6 |
|
Pierniki czekoladowe |
3 szt. 50 g |
3,5 |
|
Ptyś z bitą śmietaną |
50 g |
1,3 |
|
Sernik wiedeński |
100 g |
3,2 |
|
Syrop truskawkowy |
1 łyżeczka 20 g |
1,3 |
|
Szarlotka |
80 g |
4,2 |
|
Orzechy kokosowe |
100 g |
2,7 |
|
Orzeszki ziemne |
1 puszka 140 g |
2,7 |
|
Orzeszki laskowe |
100 g |
1,5 |
|
Orzeszki włoskie |
100 g |
1,8 |
| ZUPY | ||
|
Grzybowa zabielana |
1 talerz 250 g |
0,5 |
|
Ogórkowa |
1 talerz 250 g |
1,2 |
|
Krupnik |
1 talerz 250 g |
1,9 |
|
Pomidorowa z makaronem |
1 talerz 250 g |
0,8 |
|
Kapuśniak |
1 talerz 250 g |
0,4 |
|
Jarzynowa |
1 talerz 250 g |
1,1 |
|
Zupa grochowa |
1 talerz 250 g |
2,2 |
|
Żurek z ziemniakami |
1 talerz 250 g |
5,6 |
|
Barszcz czerwony |
1 talerz 250 g |
0,9 |
|
Rosół z drobiu |
1 talerz 250 g |
1,5 |
|
Ziemniaczana |
1 talerz 250 g |
1,6 |
| NAPOJE | ||
|
Cola, oranżada |
250 ml |
2,6 |
|
Herbata bez cukru |
1 szklanka 250 g |
0 |
|
Kawa bez cukru |
1 szklanka 250 g |
0,1 |
|
Kakao na mleku |
1 szklanka 250 g |
2,1 |
|
Sok jabłkowy |
1/2 szklanki 120 g |
1,2 |
|
Sok pomarańczowy |
1/2 szklanki 120 g |
1,2 |
|
Sok pomidorowy |
1/2 szklanki 120 g |
0,3 |
| NABIAŁ | ||
|
Jajko |
1 szt. 50 g |
- |
|
Żółtko jajka |
1 duże 17 g |
- |
|
Białko jajka |
1 duże 33 g |
- |
|
Jogurt naturalny 2% tł. |
1 szklanka 250 ml |
1,6 |
|
Mleko kwaszone 2% tł. |
1 szklanka 250 ml |
1,2 |
|
Jogurt z owocami |
1 szklanka 250 ml |
2,1 |
|
Kefir 2% tł. |
1 szklanka 250 ml |
1,2 |
|
Lody owocowe |
100 g |
1,9 |
|
Lody śmietankowe |
100 g |
1,8 |
|
Mleko odtłuszczone 0,5% tł. |
1 szklanka 250 g |
1,3 |
|
Mleko 2% tł. |
1 szklanka 250 g |
1,2 |
|
Mleko zagęszczone niesłodz |
100 g |
0,9 |
|
Serek topiony |
100 g |
0,1 |
|
Serek twarogowy chudy |
100 g |
0,4 |
|
Serek twarog. homogen. |
100 g |
0,3 |
|
Serek twarogowy tłusty |
100 g |
0,4 |
|
Ser żółty |
1 plaster 20 g |
0 |
|
Śmietana 12% tł. |
100 g |
0,4 |
|
Śmietana 18% tł. |
100 g |
0,4 |
|
Śmietana 30% tł. |
100 g |
0,4 |
| RYBY I DRÓB | ||
|
Dorsz |
100 g |
0 |
|
Halibut |
100 g |
0 |
|
Karp |
100 g |
0 |
|
Krewetki |
100 g |
0 |
|
Makrela w oleju |
100 g |
0,1 |
|
Szproty w pomidorach |
100 g |
0,7 |
|
Śledź w oleju |
100 g |
0 |
|
Śledź marynowany |
100 g |
0,3 |
|
Pierś indyka |
100 g |
0 |
|
Uda indyka |
100 g |
0 |
|
Pierś kurczaka |
100 g |
0 |
|
Uda Kurczaka |
100 g |
0 |
|
Wątróbki drobiowe |
100 g |
0 |
| MIĘSO I WĘDLINY | ||
|
Boczek surowy |
1 plasterek 20 g |
0 |
|
Pasztetowa |
100 g |
0,4 |
|
Salceson |
100 g |
0 |
|
Kiełbasa zwyczajna |
100 g |
0 |
|
Kotlet mielony wołowy |
100 g |
1,2 |
|
Kotlet schabowy |
100 g |
1,6 |
|
Parowki |
1 sztuka 45 g |
0 |
|
Szynka gotowana |
1 plasterek 20 g |
0 |
|
Wątróbka cielęca |
100 g |
0 |
|
Kabanosy |
1 sztuka 10 g |
0 |
|
Kiełbasa myśliwska |
100 g średnio |
0 |
|
Polędwica |
100 g |
0,1 |
|
Szynka z drobiu |
100 g |
0 |
|
Golonka |
100 g |
0 |
|
Cielęcina bez kości |
100 g |
0 |
|
Wołowina |
100 g |
0 |
| TŁUSZCZE | ||
|
Majonez |
1 łyżeczka 20 g |
0 |
|
Margaryna |
1 łyżeczka 15 g |
0 |
|
Masło |
1 łyżeczka 5 g |
0 |
|
Masło roślinne |
1 łyżeczka 5 g |
0 |
|
Oleje roślinne |
1 łyżeczka 15 g |
0 |
|
Smalec |
1 łyżeczka 15 g |
0 |
| PRZETWORY ZBOŻOWE | ||
|
Bułka grahamka |
1 szt. 50 g |
2,9 |
|
Chleb pszenny |
1 kromka 40 g |
2,2 |
|
Chleb żytni |
1 kromka 40 g |
2,3 |
|
Kasza jęczmienna |
2 łyżeczki 22 g |
0,5 |
|
Kasza manna |
6 łyżeczek 30 g |
0,7 |
|
Kopytka |
100 g |
3,2 |
|
Naleśniki ? placki |
100 g |
4,1 |
|
Pierogi leniwe |
100 g |
2 |
|
Makaron 2-jajeczny |
50 g |
1 |
|
Mąka pszenna |
2 łyżeczki 30 g |
2,3 |
|
Otręby pszenne |
5 łyżeczek 30 g |
1,9 |
|
Płatki kukurydziane |
4 łyżeczki 20 g |
1,7 |
|
Płatki owsiane |
4 łyżeczki 26 g |
1,8 |
|
Pumpernikiel |
1 kromka 50 g |
2,9 |
|
Paluszki słone / Precelki |
1 paczka 100 g |
7,5 |
|
Pieczywo chrupkie |
1 kromka 8 g |
0,6 |
|
Bułka zwykła |
1 szt. 50 g |
2,9 |
|
Ryż |
1 łyżeczka 20 g |
0,6 |
| DODATKI | ||
|
Musztarda |
1 łyżeczka 15 g |
0,3 |
|
Ketchup |
1 łyżeczka 20 g |
0,5 |
|
Sosy sałatkowe |
1 łyżeczka 15 g |
0 |
| ALKOHOL | ||
|
Likier |
1 kieliszek 25 g |
0,8 |
|
Piwo jasne |
0,5 l |
1,9 |
|
Wino deserowe |
1 kieliszek 100 g |
0,6 |
|
Wino wytrawne |
1 kieliszek 100 g |
0 |
|
Szampan |
1 kieliszek 100g |
0,1 |
|
Wódka czysta |
1 kieliszek 40 g |
0 |
Konkurs. Wygraj zestaw wartościowych olejów!