Alergia pokarmowa - czy można ją skutecznie wyleczyć?

   Alergia pokarmowa to reakcja układu odpornościowego na substancje znajdujące się w pożywieniu. Alergia pokarmowa wymaga podjęcia leczenia. Terapia polega przede wszystkim na stosowaniu diety eliminacyjnej.

   W przypadku, gdy leczenie dietetyczne nie przynosi zamierzonych rezultatów należy uzupełnić je farmakoterapią. Stosuje się wówczas leki przeciwalergiczne. Inną metodą terapii jest odczulanie. Sposób leczenia jest w dużej mierze uwarunkowany tym, na co pacjent jest uczulony. Należy dodać, że alergia pokarmowa może wystąpić u osoby w każdym wieku. W razie podejrzenia alergii pokarmowej lekarz zaleca wykonanie testów prowokacyjnych oraz testów na alergeny pokarmowe. Poza tym konieczne jest oznaczenie swoistych immunoglobulinami IgE w surowicy krwi. Lekarz przeprowadza dokładny wywiad związany z objawami, rodzajem i siłą dolegliwości. Duże znaczenie diagnostyczne mają też informacje na temat sposobów żywienia w dzieciństwie oraz cech dziedziczenia.

Czym jest alergia pokarmowa?

   Alergia pokarmowa zwana potocznie nadwrażliwością i uczuleniem jest odbiegającą od normy reakcją układu odpornościowego (immunologicznego) na specyficzny związek zwany alergenem. Reakcja jest nadmierna i niewspółmierna do bodźca. Powoduje ona wystąpienie szeregu różnych objawów klinicznych w powtarzalny i odtwarzalny sposób po spożyciu pokarmu, albo substancji dodanej do żywności. Symptomy alergii pokarmowej mogą wystąpić wyłącznie w obrębie jednego narządu, albo objąć kilka narządów jednocześnie. Stąd też wyróżnia się kilka postaci klinicznych choroby:

- reakcja skórna
- reakcja z układu oddechowego
- reakcja z układu pokarmowego
- reakcja neurologiczna
- reakcja uogólniona



Dieta eliminacyjna

   Leczenie dietetyczne jest podstawowym sposobem leczenia alergii pokarmowej. Polega ona na tymczasowym wyeliminowaniu jednej bądź kilku grup produktów, które lekarz uznał za alergeny. Dopiero wtedy, gdy dieta eliminacyjna nie przynosi efektów, podejmuje się leczenie farmakologiczne. Terapia dietą ma na celu wyciszenie reakcji alergicznej w przewodzie pokarmowym oraz ograniczenie prawdopodobieństwa jednoczasowego wystąpienia reakcji pseudoalergicznych. Prawidłowo przeprowadzona dieta eliminacyjna chroni błonę śluzową przewodu pokarmowego oraz poprawia czynności absorpcyjno - trawienne. Ponadto, długotrwale stosowane leczenie dietetyczne stopniowo zwiększa tolerancję dla aktualnie szkodliwych pokarmów. Wykluczenie alergenu z diety eliminuje możliwość wystąpienie objawów. Niemniej jednocześnie organizm zostaje pozbawiony źródła składników odżywczych. Zagrożenie zdrowia związane z niedoborem niektórych związków organicznych występuje głównie w sytuacji, gdy z jadłospisu konieczne jest usunięcie produktów będących podstawą diety (np. mlecznych przetworów i mleka, pieczywa) lub kiedy pacjent reaguje źle na wiele produktów spożywczych. W przypadku alergii pokarmowej lekarz może zalecić także dietę testującą, która umożliwia zidentyfikowanie alergenów pokarmowych, albo dietę rotacyjną. Ostatni z wymienionych sposobów żywienia umożliwia uniknięcie przeciążenia organizmu alergenami z jednej grupy produktów spożywczych. W ten sposób można zmniejszyć ryzyko wystąpienia wrażliwości na produkty spożywcze należące do tego samego rodzaju pokarmu, co alergen, ale mimo to są dobrze tolerowane przez organizm.



Farmakoterapia

   Terapia farmakologiczna opiera się na stosowaniu leków antyhistaminowych, glikokortykosteroidów doustnych lub sterydów. Dobór preparatów jest uzależniony od rodzaju objawów wywoływanych przez kontakt z alergenem. Leki antyhistaminowe są stosowane w leczeniu alergii jamy ustnej, alergicznego nieżytu nosa, astmy i zmian skórnych IgE - zależnych. Jeżeli alergia pokarmowa wywołuje przewlekłe choroby przewodu pokarmowego stosuje się glikokortykosteroidy doustne. Z kolei w przypadku wyjątkowo ciężkich objawów stosuje się sterydy. Leki tego rodzaju mogą być stosowane wyłącznie przez krótki czas.



Immunoterapia swoista

   Immunoterapia swoista jest sposobem leczenia alergii pokarmowej przez odczulanie. W wyniku zastosowania tej metody układ immunologiczny przewodu pokarmowego przestaje reagować na alergeny, albo reaguje na nie bardzo słabo. Reakcja na alergen może być bardzo silna, co wiąże się z ryzykiem wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego i obrzęku Quinckego. Są to stany zagrażające życiu, dlatego immunoterapia swoista może zostać zastosowana wyłącznie u niektórych pacjentów. W trakcie terapii może dojść do wyżej wspomnianych stanów. Wtedy chory otrzymuje adrenalinę, albo hydrokortyzon i leki przeciwhistaminowe.



Obiecujące perspektywy

   Obecnie są prowadzone badania nad wykorzystaniem alergenów rekombinowanych i przeciwciał monoklonalnych anty - IgE w immunoterapii swoistej. Tym sposobem można zmniejszyć niebezpieczeństwo wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. Obecnie prowadzi się nie tylko badania w zakresie immunoterapii swoistej, ale również w dziedzinie immunoterapii nieswoistej. Polega ona na podaniu pacjentowi peptydu immunoaktywnego stymulującego układ immunologiczny nieswoiście.



Całkowite wyleczenie - czy jest możliwe?

   Około 30% pacjentów zostaje całkowicie wyleczonych z alergii pokarmowej w ciągu 1-2 lat unikania pokarmów, które ich uczulały. Podstawą jest zatem długotrwale stosowana dieta eliminacyjna stopniowo zwiększająca tolerancję organizmu. Większość dzieci wyrasta z alergii pokarmowej, np. alergia na białko mleka krowiego u 85% chorych maluchów zanika po ukończeniu 3. roku życia.