Apetyt na słodycze - zły nawyk czy objaw choroby?

   Nadmierny apetyt na słodycze może być problemem mającym swe źródło w okresie dzieciństwa. Od pierwszych dni życia dziecko spożywa mleko lub mleczne mieszanki. Kiedy rozpoczyna się proces jego wychowywania słodycze stają się postrzegane jako nagroda, co może mieć przykre konsekwencje w dorosłym życiu.

   U źródeł nadmiernego apetytu na słodycze niekiedy leżą problemy zdrowotne oraz nieprawidłowe nawyki żywieniowe, w tym m.in. spożywanie wysoko przetworzonych produktów i nieregularne jedzenie. Nadmierny apetyt na słodycze pojawia się także w następstwie nadmiernego wydzielania niektórych neuropeptydów, w tym insuliny. Wśród przyczyn wilczego apetytu na słodkie przekąski wymienia się także niedobory żywieniowe i zaburzenia hormonalne.

Przyczyny nadmiernego łaknienia na słodycze

   W świetle aktualnej wiedzy na temat żywności i żywienia można wymienić następujące, potencjalne przyczyny odczuwania nadmiernego apetytu na słodycze:

- nieregularne spożywanie posiłków
- zjadanie wysoko przetworzonych produktów
- nieprawidłowy poziom hormonów (peptyd YY, cholecystokinina, analogi GLP-1, neuropeptyd Y, neuropeptyd Y, estrogeny, kortyzol, grelina, insulina i leptyna)
- niedobór chromu
- niedobór serotoniny odpowiadającej za apetyt i dobre samopoczucie
- zaburzenia równowagi hormonalnej (np. wzrost poziomu estrogenu w stosunku do progesteronu przed krwawieniem menstruacyjnym)
- menopauza
- niedobór magnezu
- zbyt wysokie spożycie produktów mięsnych
- rozwój infekcji grzybiczej w jelitach (candida)  
- stres



Apetyt na słodycze a zdrowie

   Spożywanie dużej ilości cukru rafinowanego, czy syropu glukozowo-fruktozowego wchodzącego w skład słodyczy prowadzi w konsekwencji do zakwaszenia organizmu. W stanie zaburzonej równowagi kwasowo-zasadowej organizm zużywa minerały, w tym chrom, którego niedobór dodatkowo nasila uczucie łaknienia na słodycze.

   Dietetycy zalecają ograniczenie cukru rafinowanego i syropu do minimum, ponieważ wysokie spożycie przetworzonego cukru przyczynia się do rozwoju takich chorób i dolegliwości jak:

- nadciśnienie tętnicze
- cukrzyca
- choroby serca
- rozdrażnienie
- zaburzenia koncentracji
- próchnicy zębów

   Po spożyciu słodyczy dochodzi do gwałtownego wzrostu poziomu cukru we krwi. Następnie glikemia gwałtownie spada do poziomu niższego od wyjściowego. Wtedy ponownie pojawia się ochota na słodycze. Większość kalorii dostarczanych organizmowi to tzw. puste kalorie, które powodują rozrastanie się tkanki tłuszczowej.

   Glukoza jest potrzebna mózgowi do prawidłowej pracy. Tymczasem nadmiar cukru może doprowadzić do zaburzenia pracy receptorów odpowiadających za ilość spożywanego pokarmu. Kiedy jesz słodycze, stymulujesz organizm do produkcji serotoniny i dopaminy poprawiających samopoczucie. Dieta bogata w cukry może wywoływać zmiany w mózgu bardzo podobne do tych, które powodują narkotyki, co zostało potwierdzone badaniami.

   Cukier spożywczy jest sacharozą - cukrem złożonym z prostych węglowodanów (glukozy i fruktozy) szybko wchłaniających się z układu pokarmowego. Po spożyciu porcji cukru spożywczego szybko wzrasta poziom glukozy we krwi. Węglowodany proste znajdziemy także w słodzonych, gazowanych napojach, w syropach i słodyczach. Fruktoza (cukier owocowy) również należy do cukrów prostych, ale w przeciwieństwie do glukozy nie powoduje gwałtownego podniesienia poziomu glukozy we krwi, podlega natomiast innym szlakom metabolicznym. Metabolizm fruktozy obciąża wątrobę oraz podnosi poziom trójglicerydów i złego cholesterolu we krwi, co staje się przyczyną chorób układu krążenia, a także powoduje odkładanie tłuszczu. Powoduje ona również spadek wrażliwości na leptynę (jeden z hormonów sytości), a zwiększony poziom trójglicerydów blokuje jej dostęp do mózgu i wytwarzanie przez niego informacji o zakończeniu jedzenia. W odróżnieniu od cukrów prostych dodanych do produktów spożywczych, cukrom prostym wchodzącym w skład owoców towarzyszy błonnik spowalniający tempo ich wchłaniania.

   W odpowiedzi na wysokie stężenie glukozy we krwi trzustka zaczyna produkować insulinę. Hormon powoduje gwałtowne obniżenie poziomu cukru, bo im wyższy poziom glukozy, tym więcej insuliny zostaje uwolnionej przez trzustkę. Spadek stężenia cukru we krwi prowadzi do obniżenia poziomu serotoniny (hormonu szczęścia). Zmniejsza się też samopoczucie i pojawia się uczucie głodu, w tym zwłaszcza apetyt na słodycze.

   Wzrost serotoniny powoduje dobre samopoczucie i uczucie odprężenia. Do jej produkcji organizm wykorzystuje tryptofan - aminokwas egzogenny, który może być dostarczany w postaci mięsa, ryb, owoców morza, spiruliny, bananów, jaj, pestek dyni lub sezamu. Stałe dostarczanie tryptofanu sprzyja utrzymaniu serotoniny na odpowiednim poziomie i może pomóc zapanować nad nadmiernym apetytem na słodycze.



Zapanuj nad wilczym głodem

   Podstawowym celem w walce z nadmiernym apetytem na słodycze jest ustabilizowanie poziomu cukru we krwi. Chcąc go osiągnąć należy spożywać codziennie około 4-5 posiłków co 2-3 godziny. Posiłki powinny być niewielkie i ubogie w cukry proste. Dążenie do całkowitego wyeliminowania węglowodanów z diety jest błędem. Organizm potrzebuje cukrów złożonych oraz prostych do produkcji energii. Unikaj jedynie rafinowanego cukru. W jadłospisie powinny znaleźć się między innymi warzywa i owoce.

   Jeżeli jesz dużo słodyczy ogranicz ich spożycie stopniowo. Jeżeli z dnia na dzień przestaniesz używać cukru i jeść ulubione przysmaki po kilku dniach apetyt na słodycze będzie tak silny, że zjesz ich jeszcze więcej. Stopniowo zmniejszaj spożycie rafinowanego cukru zastępując dotychczas spożywane produkty mniej przetworzonymi - owocami, płatkami zbożowymi i jogurtami naturalnymi. Twoimi sprzymierzeńcami w odzyskaniu kontroli nad wilczym głodem są warzywa.

   Każdy posiłek powinien zawierać porcję błonnika i białka, które są składnikami pożywienia zapewniającymi uczucie sytości na dłużej. Błonnik pomaga utrzymać poziom cukru w ryzach, więc jest szczególnie istotny.

   Ochota na słodycze mija po upływie około 15 minut. Jeżeli czujesz potrzebę spożycia tabliczki czekolady, albo kubełka lodów zrób coś, co zajmie Ci dłużej niż 15 minut (np. posprzątaj na biurku, wyślij zaległe e-maile). Jeżeli ochota na słodycze nie minie wybij szklankę wody, albo zaparz imbirową herbatę. Nadmierny apetyt na słodyczy powinien ustąpić także po upływie około 15 minut umiarkowanego wysiłku fizycznego. Aktywność fizyczna pomaga w ustabilizowaniu poziomu cukru e krwi oraz zapobiega rozwojowi cukrzycy. Poleca się ćwiczyć 30 minut dziennie przez 5 razy w tygodniu.



Sięgnij po wsparcie - nie tylko farmakologiczne

   Spirulina i chlorella są algami, które powodują zmniejszenie apetytu na słodycze i węglowodany. Możesz spożywać je w postaci kapsułek lub proszku, który dodaje się do koktajli i jogurtów.

   W ograniczeniu łaknienia na słodycze pomagają także inne substancje naturalne, w tym:

- wyciąg z Garcinia Cambogia
- ekstrakt z liści Gymnema Sylvestris
- ekstrakt z opuncji figowej
- wyciąg z morszczynu pęcherzykowatego
- chrom

   Jeżeli próbujesz zapanować nad apetytem na słodycze możesz też wprowadzić do diety papryczkę chili. Zawiera ona kapsaicynę zmniejszającą apetyt oraz ochotę na podjadanie.



Ile słodyczy można jeść bez obawy o zdrowie?

   Dietetycy są zgodni co do tego, że jeżeli nie ma przeciwwskazań zdrowotnych do tradycyjnego sposobu odżywiania, nie trzeba całkowicie rezygnować z ulubionych słodyczy. Dopuszczalna dawka słodkości wynosi dwie porcje ulubionych przysmaków w tygodniu. Dla łasuchów bardzo pomocne jest wyznaczenie dnia na odstępstwa od diety. W ten sposób w pozostałe dni tygodnia łatwiej walczyć z pokusami i przestrzegać zdrowego sposobu odżywiania. W razie nagłej ochoty na słodycze można sięgnąć po suszone owoce.

   Sporadyczne spożywanie słodyczy nie powoduje problemów zdrowotnych. Słodyczy powinny natomiast unikać osoby z nadwagą i otyłością, podwyższonym poziomem cholesterolu, a zwłaszcza trójglicerydów we krwi oraz zaburzeniami gospodarki węglowodanowej i cukrzycą.

   Niektóre słodycze wyróżniają się na tle innych słodkich przekąsek pod względem wartości odżywczej. Utarło się powiedzenie, że słodycze zawierają puste kalorie, ale od każdej reguły są wyjątki. Mowa o sezamkach i gorzkiej czekoladzie. Sezamki zawierają ziarno sezamowe oraz cukier - należy unikać sezamków z dodatkiem syropu glukozowo-fruktozowego. Dodany cukier rekompensują wartości odżywcze sezamu. Ziarenka sezamu są bogatym źródłem:

- witamin z grupy B
- minerałów (magnezu, potasu, wapnia, żelaza, cynku, fosforu, manganu, miedzi)
- kwasów omega-3 i omega-6
- lecytyny poprawiającej funkcjonowanie mózgu
- lignanów

   Z kolei gorzka czekolada zawierająca dużo kakao (ponad 90%) dostarcza dawkę witamin z grupy B i witaminę K1, a także żelazo, cynk, magnez i fosfor. Dodatkową zaletą tego przysmaku jest zawartość teobrominy dodającej energii (działa podobnie jak kofeina) oraz aminokwasów przekształcających się w organizmie w serotoninę.

   Wymienione wyżej słodycze nie zawierają wyłącznie pustych kalorii. Niemniej ze względu na zawartość cukru dodanego należy spożywać je sporadycznie.



   Tytułem podsumowania warto wskazać na kilka korzyści, które płyną z opanowania apetytu na słodycze. Ograniczenie spożycia słodkich przekąsek powoduje obniżenie ryzyka zachorowania na choroby dietozależne. Poza tym, po pewnym czasie następuje wyraźna poprawa wyglądu i kondycji fizycznej. Towarzyszy temu ograniczenie wydatków na jedzenie i poczucie kontroli nad apetytem, co daje dużą satysfakcję.