Babka płesznik - właściwości i zastosowanie

   Babka płesznik (łac. Plantago psyllium) nazywana jest również babką śródziemnomorską, płesznicą, pchlicą, czy też pchlim nasieniem. Nie jest to rodzima, polska roślina, z tego względu uprawiana jest w naszym kraju rzadko. Pochodzi ona z ciepłego regionu Morza Śródziemnego. Komercyjnie uprawiana jest w Indiach, Pakistanie, krajach byłego ZSRR, Francji i Hiszpanii. Nazwa psyllium wywodzi się z greckiego słowa oznaczającego pchłę i odnosi się do kształtu i rozmiaru nasion.

   Babka płesznik jest jednoroczną rośliną o słabo rozgałęzionej łodydze. Jej górna część jest krótko owłosiona. Roślina dorasta do 30 cm wysokości. Surowcem zielarskim są dojrzałe nasiona pozyskiwane z torebek o elipsoidalnym kształcie. Każdy owoc zawiera dwa małe, owalne nasiona o ciemnobrązowym kształcie i błyszczącej powierzchni, przypominające nieco siemię lniane.

Podstawowy skład chemiczny babki płesznik

   Nasiona babki płesznik są bardzo bogate w śluzy (ok. 10-12%) - znajdują się one w zewnętrznej błonie nasion i są zbudowane głównie z rozpuszczalnej frakcji polisacharydów, które zawierają kwas galakturonowy, ramnozę, ksylozę i arabiozę. Nasiona zawierają też białko (15-20%), garbniki, tłuszcze roślinne (ok. 8-11% - kwas linolowy, oleinowy i palmitynowy), akubinę i fitosterole (kampesterol, ß-sitosterol, stigmasterol). Roślina rośnie w dobrze nasłonecznionych miejscach. Babka płesznik lubi dobrze nawodnione i przepuszczalne gleby. Nasiona wytwarzają warstwę śluzu i przylepiają się do skóry, więc zbiory surowca zielarskiego wymagają cierpliwości. Zebrane nasiona są suszone w zacienionych, przewiewnych pomieszczeniach. Żeby pozyskać ekstrakt z babki płesznik, zbiera się całe kwiatostany, które poddaje się następnie suszeniu.



Babka płesznik na nadwrażliwość jelit i zaparcia

   Babka płesznik jest stosowana między innymi u osób cierpiących na nadwrażliwość jelit. Nasiona pod wpływem kontaktu z wodą tworzą żel. Płynna masa ułatwia przesuwanie się mas zalegających w jelitach.

   Błonnik (włókno pokarmowe) odgrywa ważną rolę w regulowaniu czynności przewodu pokarmowego. Po spożyciu nasion z dużą ilością wody przechodzą one prawie w niezmienionej formie do jelita grubego. Hamują resorpcję zwrotną wody i zwiększając objętość mas kałowych pobudzają w ten sposób perystaltykę jelita grubego oraz odruch defekacji, łagodząc w ten sposób zaparcia. Babkę wykorzystuje się także w sytuacjach, kiedy łatwe wypróżnianie jest szczególnie wskazane, np. przy hemoroidach. Dodatkowo powoduje on wydzielanie śliny oraz innych soków trawiennych. Dodatkową korzyścią jest wiązanie kwasów żółciowych, zanieczyszczeń żywności i metali. Dzięki temu nie zostają one wchłonięte do krwiobiegu. Ze względu na powyższe właściwości babka płesznik znalazła powszechne zastosowanie jako środek regulujący wypróżnianie.



Nasiona babki płesznik w diecie

   Nasiona babki płesznik nie powinny być poddawane obróbce cieplnej, ponieważ pod wpływem wysokiej temperatury mogłoby dojść do osłabienia działania składników występujących w roślinie. Można jeść całe nasiona rośliny z jogurtem naturalnym. Sugerowana dawka dla dorosłych wynosi około 8 łyżeczek dwa lub trzy razy dziennie. Nasiona babki płesznik mogą być podawane także dzieciom, ale w ilości nie większej niż dwie łyżeczki.



Babka płesznik kontra cholesterol LDL

   Regularne spożywanie nasion babki płesznik przyczynia się do poprawy profilu lipidowego (obniża poziom LDL, podwyższa poziom HDL) oraz flory bakteryjnej jelit - babka płesznik jest substratem dla bakterii Bacteroides ovatus, szczepie naturalnie występujących we florze jelitowej człowieka. Spożycie nasion babki powoduje rozwój wyżej wymienionych bakterii oraz pobudza rozwój innych gatunków bakterii i aktywność enzymatyczną. Powoduje to zmianę szybkości degradacji cholesterolu. Babka płesznik oczyszcza układ pokarmowy, m.in. poprzez wiązanie kwasów żółciowych.



Babka płesznik w kosmetyce

   Napar zawierający śluz z nasion babki płesznik wykazuje właściwości nawilżające i odżywcze, dzięki czemu zapobiega wysychaniu skóry. Wskazany jest do stosowania w postaci okładów przy stanach zapalnych skóry, suchości, atopowym zapaleniu skóry, trądziku różowatym, czy nawet łuszczycy.



Nie każdy może spożywać nasiona

   Osoby cierpiące na niedrożność jelit oraz bóle brzucha nieznanego pochodzenia nie powinny spożywać nasion babki płesznik. Mogą one doprowadzić do niepożądanych skutków ubocznych, takich jak wymioty. W efekcie może dojść także do nasilenia objawów niedrożności.



Jak stosować babkę płesznik?

   Nasiona babki płesznik najlepiej spożywać rano na czczo. Równie dobre efekty daje też spożywanie jej wieczorem, przed snem. Po zjedzeniu porcji nasion trzeba dostarczyć organizmowi dużą ilość płynów. Nasiona babki płesznik można wykorzystać także do przyrządzenia naparu. Wystarczy zalać 2 łyżeczki nasion sokiem lub wodą gazowaną. Po wymieszaniu napoju trzeba odczekać aż pestki opadną na dno. Wtedy trzeba wymieszać miksturę ponownie i wypić. Większe dawki są zalecane osobom zmagającym się z zaparciami. Wtedy jednak trzeba pamiętać o spożywaniu każdego dnia co najmniej 1,5 litra wody.



Inne prozdrowotne właściwości babki płesznik

   Nasiona babki płesznik pomagają wyrównać poziom cukru we krwi. Ich stosowanie poleca się szczególnie osobom cierpiącym na cukrzycę typu 2. Nasiona pomagają w odchudzaniu - babka płesznik wpływa pozytywnie na przemianę materii, hamuje apetyt, m.in. ze względu na wysoką zawartość błonnika. Badania przeprowadzone u osób z cukrzycą typu 2 wykazują, że nasiona babki, ze względu na dużą zawartość błonnika, efektywnie obniżają poziom glukozy we krwi, nawet o 12% oraz zmniejszają zawartość cukru w moczu.