Bataty (słodkie ziemniaki) - kalorie, wartości odżywcze i ciekawostki

   Bataty stają się w Polsce coraz bardziej popularne. I nic dziwnego, słodkie ziemniaki można wykorzystać w kuchni na naprawdę wiele sposobów. Bataty świetnie sprawdzą się zarówno w daniach słodkich, jak i wytrawnych.

   Dodatkową zaletą spożywania słodkich ziemniaków jest to, że są bogate w substancje odżywcze, dzięki czemu są zdrowsze od tradycyjnych ziemniaków. Uważa się, że pochodzą z Ameryki Środkowej i Południowej, gdzie na ścianach jednej z prehistorycznych jaskiń dostrzeżono rysunki roślin przypominających te byliny. Do Europy przywiózł je Krzysztof Kolumb. Bulwy batata są długie i mają charakterystyczny stożkowy kształt. Wyróżniamy ponad 400 odmian batatów, które różnią się od siebie kolorem skórki i miąższem. Mogą mieć skórkę brązową, fioletową, czerwoną, beżową, pomarańczową i żółtą, miąższ natomiast może przyjmować barwę białą, beżową, czerwoną, różową, fioletową, żółtą i pomarańczową. Jedna bulwa może osiągać nawet do 30 cm długości i ważyć aż 3 kg! Dlaczego warto jeść bataty i jakie mają wartości odżywcze i właściwości lecznicze, jak je najlepiej przyrządzać?

Bataty - właściwości odżywcze i lecznicze

   Bataty są dobrym źródłem witamin z grupy B: B1, B2, B3, B5 i B6. Tiamina (witamina B1) - odpowiada za przemiany metaboliczne glukozy we krwi w związki wysokoenergetyczne, za produkcję krwinek czerwonych, funkcjonowanie włókien układu nerwowego, serca i mięśni. Ryboflawina (witamina B2) - ma wpływ na funkcjonowanie skóry, błon śluzowych, paznokci i włosów. Niedobór witaminy B2 skutkuje, zmęczeniem, pieczeniem oczu i zajadami w kącikach ust. Witamina B3 (witamina PP) - korzystnie wpływa na regulację poziomu cukru we krwi, lipidogram (cholesterol i trójglicerydy) i przepływu krwi w naczyniach krwionośnych. Wspomaga procesy utleniania i redukcji w organizmie. Witamina B5 (mieszanina kilku związków chemicznych: kwasu pantotenowego, panteiny - pochodnej kwasu pantotenowego, pantenolu i koenzymu A) - wywiera korzystny wpływ na skórę i włosy, ochrona przed infekcjami, oddziaływuje także na metabolizm tłuszczów, węglowodanów, białek i syntezę hormonów sterydowych i innych związków chemicznych. Witamina B6 (grupa 6 związków chemicznych - pochodnych pirydyny: pirydoksyny, pirydoksalu i pirydoksaminy oraz ich 5'-fosforanów) - jest konieczna dla prawidłowej przemiany białka, wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego oraz produkcję czerwonych i białych ciałek krwi. Niedobór witaminy B6 powoduje niedokrwistość, łojotokowe zapalenie skóry, brak apetytu i nudności oraz skłonności do choroby lokomocyjnej.

   Bataty są prawdziwą kopalnią witaminy A (w formie oczywiście roślinnego beta-karotenu) - już 100 gramów batatów wypełnia dzienne zapotrzebowanie na witaminę A w ponad 600%! Witamina A - stymuluje wzrost, poprawia wygląd skóry, wzmacnia wzrok i odporność na infekcje. Wspomaga produkcję hormonów, tworzenie kości. Chroni przed nowotworami i chorobami serca. Niedobór witaminy A prowadzi do osłabienia wzroku, wysychania i rogowacenia skóry i łamliwości paznokci.

   Bataty zawierają także sporo cennych pierwiastków - można w nich znaleźć m.in. magnez, fosfor, potas, miedź i mangan. Magnez wpływa na pracę mięśni, pośredniczy w przewodnictwie nerwowo-mięśniowym, wpływa na pracę układu trawiennego, hormonalnego a także odpornościowego, reguluje procesy termoregulacji i ochrania ustrój przed wpływem stresu. Fosfor dba o prawidłową gęstość kości, zbyt mała ilość tego pierwiastka w organizmie może prowadzić do spadku odporności i zaburzeń układu oddechowego. Potas reguluje ciśnienie krwi oraz wpływa na prawidłową pracę mięśni. Dodatkowo oddziałuje na równowagę kwasowo-zasadową organizmu. Miedź jest niezbędna do funkcjonowania insuliny i szybszego gojenia się ran. Mangan z kolei wpływa na produkcję tyroksyny, czyli hormonu tarczycy. Niedobory manganu mogą prowadzić do m.in. do zmniejszenia libido. W słodkich bulwach znajdziemy także fitosterole, błonnik pokarmowy a także cenne związki antynowotworowe takie jak kwas chlorogenowy i kwas kawowy.

   Miąższ batatów jak już wspomniano może przyjmować barwę białą, beżową, czerwoną, różową, fioletową, żółtą i pomarańczową - a przez to mogą mieć wpływ na różne właściwości - czerwona odmiana batatów zmniejsza ryzyko rozwojów chorób serca i nowotworów, fioletowe to silne przeciwutleniacze, a żółte poprawiają kondycję wzroku. Podobnie jak w przypadku zwykłych ziemniaków, również bataty charakteryzują właściwości przeciwzapalne (wynika to głównie z obecności w składzie beta-karotenu, witaminy C i magnezu). Bataty są skuteczne w leczeniu, oskrzeli i płuc, dają także ulgę astmatykom. Batat jest bogatym źródłem luteiny, która ma zbawienny wpływ na wzrok. Bataty mają niski indeks glikemiczny (niższy niż w tradycyjne ziemniaki), a więc proces uwalniania z nich energii jest powolny, dlatego też spowalniają wchłanialność węglowodanów przez organizm. Słodkie ziemniaki chronią przed nowotworem pęcherza, a także mogą zmniejszyć ryzyko zachorowalności na raka nerek, mogą też obniżać ryzyko zachorowania na raka piersi.

   Warto wiedzieć, że bataty zawierają szczawiany, zatem jeśli ktoś boryka się z kamicą nerkową lub kamicą pęcherzyka żółciowego, to powinno się je wykluczyć z diety.



Kalorie i wartości odżywcze - bataty

Bataty - zastosowanie w kuchni

   Wykorzystuje się je w kuchni podobnie jak ziemniaki, w formie gotowanej lub pieczonej. Wiele osób przepada za frytkami z batatów. Smakują inaczej niż frytki wykonane z tradycyjnych ziemniaków, ponieważ bataty są znacznie słodsze. Jeśli się nie odchudzasz, usmaż frytki na głębokim tłuszczu. Jeśli dbasz o linię, wypróbuj wersji dietetycznej - posyp frytki ostrą papryką i ziołami prowansalskimi, a następnie upiecz w piekarniku.

   Zmiksowane, upieczone bataty konsystencją przypominają dynię, dlatego można wykorzystać je jako zamiennik jajek w ciastach wegańskich. Z batatów można sporządzić pyszne zupy - kremy. Bataty możesz wykorzystać także do przygotowania zdrowszej wersji brownie.

   Słodkie ziemniaki sprawdzą się również w daniach wytrawnych - świetnie pasują do ryb, a podane jako puree urozmaicą nieco mięsny posiłek. Jeśli twoi bliscy nie przepadają za batatami do obiadu, zaproponuj im burgery z batatów i kaszy jaglanej. Podane z miękką bułką i dużą ilością warzyw powinny zasmakować każdemu.



Ciekawostki o batatach

→ Bataty można także spotkać pod nazwą słodki ziemniak, wilec ziemniaczany, patat lub kūmara
→ Słodkie ziemniaki uprawia się głównie w Chinach, Ugandzie, Nigerii, Indonezji, Tanzanii i w Wietnamie
→ Istnieją dwa rodzaje batatów: słodkie i gorzkie. Gorzkie - są warzywami trującymi, jednakże po obraniu z grubej skóry i wystawieniu na tacy na działanie promieni słonecznych nadają się do jedzenia. Dzieje się tak, gdyż pod wpływem promieni słonecznych toksyny zawarte w warzywie zostają usunięte
→ Po angielsku batat to sweet potato, po francusku - patate douce, po niemiecku - süßkartoffel, po hiszpańsku - batata