Brzoza - właściwości zdrowotne i zastosowanie

   Brzoza (Betula) jest rodzajem drzew z rodziny brzozowatych. Występuje naturalnie na terenach półkuli północnej. Na całym świecie znane jest ok 120. gatunków brzóz, natomiast w Polsce występuje ich 7. Najczęściej spotkać można brzozę brodawkowatą (Betula verrucosa Ehrh., syn. B. pendula Roth). Charakterystyczna dla brzozy jest biała, łuszcząca się okrężnie kora. Spotykana jest zarówno w lasach, jak i w parkach i ogrodach. Brzoza cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem ze względu na właściwości zdrowotne.

   Brzoza dostarcza kilka surowców, które wykorzystywane są w lecznictwie. Są to liście (zbierane w maju i czerwcu), sok brzozowy (zbierany wiosną przez nacinanie gałęzi), pączki (zbierane od grudnia do marca), kora (zbierana wiosną, dostarczająca betulinę) oraz smoła brzozowa (dziegieć). Zastosowanie brzozy w lecznictwie znane są od wieków. W ostatnich latach produkty z brzozy lub zawierające ją ekstrakty zyskują na popularności. Jakie więc właściwości zdrowotne wykazuje oraz jak i kiedy ją stosować?

Skład chemiczny

   Liście brzozy zawierają glikozydy flawonoidowe, olejek eteryczny, saponiny, garbniki, triterpeny, kwasy organiczne, żywice i związki mineralne. Pączki brzozy zawierają więcej niż liście związków lotnych. W ich składzie znaleźć można też saponiny i gorycze. Olejek eteryczny jest bogaty w związki seskwiterpenowe. Sok brzozowy zawiera kwasy organiczne, związki mineralne (szczególnie miedzi, cynku, a także wapnia i fosforu) oraz aminokwasy i peptydy.



Właściwości zdrowotne

Sok z brzozy (oskoła)

   Oskoła to staropolska nazwa soku brzozowego. Od wieków sok z brzozy stosowany był w krajach słowiańskich. Podawany był celem uzupełnienia składników mineralnych po zimie (również dzieciom). Otrzymywany jest przez nacięcia pnia lub gałęzi brzozy i zbieranie soku do słoików, lub butelek.

   Sok z brzozy wzmacnia układ odpornościowy, dzięki czemu zapobiega infekcjom bakteryjnym, wirusowym i grzybiczym. Pomaga też zbijać wysoką gorączkę, łagodzić bóle gardła i bóle mięśniowe. Stosowany może być zatem w pomocniczym leczeniu grypy oraz chorób górnych dróg oddechowych.

   Znajduje też zastosowanie w leczeniu nieżytu żołądka oraz problemów ze strony układu pokarmowego.

   Sok z brzozy stosowany jest w leczeniu anemii ze względu na wysoką zawartość żelaza, witaminy C oraz witamin z grupy B. Oprócz tego jest źródłem takich składników mineralnych jak magnez, wapń, potas, fosfor, miedź.

   Wysoka zawartość przeciwutleniaczy wspomaga również funkcjonowanie układu krwionośnego, zapobiegając chorobom niedokrwiennym serca oraz powstawaniu procesów miażdżycowych. Duża ilość antyutleniaczy przyczynia się również do działania antynowotworowego.

   Związek znajdujący się w soku brzozowym (saponina) wykazuje właściwości obniżające poziom cholesterolu we krwi przez uniemożliwiające jego wchłanianie zwrotne. Sok brzozowy pomaga pozbyć się toksyn, wspomagając tym samym funkcje wątroby.

   Oskoła stymuluje również wzrost naskórka i komórek skóry, dzięki czemu przyspiesza gojenie ran. Może być więc pomocniczo wykorzystywana w leczeniu chorób skóry.


Liście brzozy - napary

   Liść brzozy wykazuje działanie moczopędne i przeciwobrzękowe, dzięki usuwaniu nadmiaru jonów sodu i potasu wraz z wodą. Ma też właściwości napotne oraz przeciwzapalne  i regenerujące. Liście brzozy są stosowane w postaci naparów przy chorobach dróg moczowych, reumatyzmie, dnie moczanowej oraz trądziku.


Olejek eteryczny

   Olejek eteryczny z brzozy wykazuje aktywność antydrobnoustrojową oraz antygrzybiczą. Działa przeciwzapalne, oczyszczająco i tonizująco. Użyty w pielęgnacji skóry może leczyć trądzik, zwalczać niedoskonałości cery tłustej oraz leczyć łojotok i łuszczycę. Olejek brzozowy może również przyspieszać gojenie się ran, zwalczać owrzodzenia i czyraki. Może także wyrównywać koloryt skóry.



Brzoza w pielęgnacji skóry i włosów

   Ekstrakty z brzozy często wykorzystywane są w kosmetykach do włosów wypadających i przetłuszczających się oraz z łupieżem. Są stosowane w produkcji mydeł, kremów i toników przeznaczonych do pielęgnacji cery tłustej i trądzikowej. Sok z liści pozwala usuwać przebarwienia skórne.

   Naparami z liści brzozy można przemywać zmiany chorobowe skóry np. trądzik, łojotok, czy łuszczycę. Okłady z brzozy mogą zmniejszać zaczerwienienie oczu oraz redukować ich opuchliznę.