Dzisiaj jest: Wtorek, 19.03.2024 Imieniny: Józefa i Bogdana



Ilość przepisów kulinarnych w serwisie: 5865

Cynk - funkcje, zapotrzebowanie i źródła


Rozmiar tekstu: AAA
PDFDrukuj


Cynk - funkcje, zapotrzebowanie i źródła


   Cynk jest jednym z głównych mikroelementów organizmu ludzkiego. Ciało człowieka zawiera od 2 do 4 gramów cynku, z czego około 90% znajduje się w mięśniach i kościach. Wyizolowany jako czysty metal został przez Andreasa Marggrafa w 1746 roku. Cynk jest odpowiedzialny za prawidłowe funkcjonowanie ustroju. Zarówno niedobór, jak i nadmiar tego pierwiastka powodować mogą niekorzystne skutki dla zdrowia.

   Cynk jest kofaktorem wielu enzymów. Jego niedobory mogą zatem powodować zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego, nerwowego i rozrodczego. Jakie więc dokładnie funkcje pełni cynk, jakie jest dzienne zapotrzebowanie na ten mikroelement i w jakim produktach spożywczych można go znaleźć? Jakie są skutki jego niedoboru i nadmiaru w organizmie?





Funkcje cynku

Cynk pełni szereg ważnych funkcji w organizmie:

- bierze udział w procesie wzrostu komórek,
- reguluje pracę ok. 400 enzymów,
- bierze udział w syntezie białek i kwasów nukleinowych,
- wpływa na odczuwanie zapachu, smaku,
- odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie trzustki przez udział w sekrecji glukagonu,
- bierze udział w metabolizmie alkoholu,
- odpowiada za stabilność błon komórkowych,
- bierze udział w procesach odpornościowych,
- wpływa na rozrodczość,
- wchodzi w skład polimeraz DNA i RNA oraz odpowiada za procesy transkrypcji i replikacji materiału genetycznego,
- moduluje procesy odpowiadające za uczenie się i zapamiętywanie,
- odpowiada za procesy gojenia się ran.



Biodostępność cynku z pożywienia

   Cynk przyswaja się w jelicie cienkim na poziomie ok. 30%. Wchłanianie tego pierwiastka wzrasta wraz z poziomem jego niedoboru w organizmie, jego wchłanianie jest również zależne od stresu, stężenia hormonów w organizmie, istniejących chorób, jak również czynności wątroby i nerek, Biodostępność cynku zwiększa obecność witaminy B6, cytrynianów i kwasu pikolinowego oraz aminokwasów w spożywanej żywności. Wchłanianie cynku zaburza natomiast obecność fitynianów, fosforanów, błonnika pokarmowego, szczawianów, tanin, alkoholu, dużych ilości żelaza, wapnia i miedzi w diecie.



Objawy nadmiaru i niedoboru

Objawy i skutki niedoborów cynku:

- zaburzenia koncentracji uwagi, nadpobudliwość psychoruchowa, choroby umysłowe, niedorozwój umysłowy,
- obniżony poziom testosteronu u mężczyzn, zaburzenia potencji i zmniejszenie żywotności plemników,
- zaburzenia syntezy białek i kwasów nukleinowych,
- utrudnione gojenie się ran, owrzodzenia skóry,
- zaburzenia węchu i smaku,
- obniżenie odporności,
- wypadanie włosów i problemy skórne,
- zaburzenia psychiczne,
- zaburzenia profilu lipidowego, podwyższenie cholesterolu całkowitego, trójglicerydów oraz cholesterolu frakcji LDL we krwi,
- kurza ślepota,
- atrofia grasicy oraz węzłów chłonnych.


Objawy i skutki nadmiaru cynku:

   Nadmiary cynku w trakcie stosowania zwyczajowej diety są rzadko spotykane. Przedawkowanie tego pierwiastka jest jednak możliwe w czasie nadmiernej suplementacji.

   Do objawów ostrego zatrucia cynkiem należą między innymi: nudności, bóle żołądka, biegunka, bóle głowy, utrata apetytu. Skutkami długotrwałego przyjmowania cynku wraz z suplementami diety są zmniejszenie stężenia cholesterolu frakcji HDL we krwi oraz zaburzenia metabolizmu i wchłaniania miedzi i żelaza.



Dzienne zapotrzebowanie na cynk dla różnych grup ludności

   Zapotrzebowanie na cynk według Dietary Reference Intakes ustalone przez amerykańską National Academy of Sciences, Food and Nutrition Board.

Grupy ludności Cynk
Zalecane dzienne spożycie (RDA)*1
[mg / dzień]
Poziom maksymalny spożycia (UL)*2
[mg / dzień]
Niemowlęta 0-6 miesięcy 2*3 4
Niemowlęta 6-12 miesięcy
3 5
Dzieci 1-3 lata 3 7
Dzieci 4-8 lat 5 12
Mężczyźni 9-13 lat 8 23
Mężczyźni 14-18 lat 11 34
Mężczyźni 19-30 lat
11 40
Mężczyźni 31-50 lat 11 40
Mężczyźni 51-70 lat
11 40
Mężczyźni > 70 lat 11 40
Kobiety 9-13 lat 8 23
Kobiety 14-18 lat 9 34
Kobiety 19-30 lat 8 40
Kobiety 31-50 lat
8 40
Kobiety 51-70 lat 8 40
Kobiety > 70 lat 8 40
Kobiety w ciąży ≤ 18 lat
12 34
Kobiety w ciąży 19-30 lat
11 40
Kobiety w ciąży 31-50 lat 11 40
Kobiety karmiące ≤ 18 lat
13 34
Kobiety karmiące 19-30 lat
12 40
Kobiety karmiące 31-50 lat
12 40

*1 Zalecane dziennie spożycie (RDA) - wartość zaspokajająca potrzeby ponad 97,5% zdrowej populacji w każdej grupie wiekowej, obu płci. Wartość ta jest szacowana metodami statystycznymi.

*2 Poziom maksymalny spożycia (UL) - wartość, która nie powoduje szkodliwych efektów u osób zdrowych, co stwierdzono w badaniach pod kontrolą lekarską.

*3 Rekomendowane dzienne spożycie (AI) - prawdopodobny poziom dziennego spożycia obliczony na podstawie obserwacji lub doświadczalnie ustalonych przybliżeń lub szacunków spożycia poszczególnych składników odżywczych. Wartość AI jest podawana kiedy nie jest możliwe oszacowanie RDA.



Źródła cynku w żywności

   Produkty pochodzenia zwierzęcego:

- owoce morza (ostrygi, krewetki, małże),
- mięso (wołowina, jagnięcina, drób),
- wątroba cielęca,
- sery podpuszczkowe, mleko,
- jaja.


   Produkty pochodzenia roślinnego:

- pestki dyni,
- kasza gryczana,
- sezam,
- orzechy nerkowca, piniowe, pekan,
- otręby pszenne,
- kakao,
- strączkowe,
- kiełki pszenne.

   Cynk z żywności pochodzenia zwierzęcego wchłania się lepiej niż z żywności pochodzenia roślinnego.



Suplementacja cynku

   Najlepiej przyswajalną formą cynku jest cynk w postaci chelatu. Chelat to związek kompleksowy, w których organiczna cząsteczka z ładunkiem elektrycznym łączy się z naładowanym jonem centralnym za pomocą więcej niż jednego wiązania. Jonem centralnym chelatowego związku kompleksowego jest metal (w tym wypadku cynk). Przez to następuje wzrost złożoności związku i stężenia minerału w cząsteczce, co dalej oznacza, że każda cząsteczka ma większą ilość cynku, co wpływa na zwiększenie przyswajalności w organizmie człowieka. Największą przyswajalność wśród chelatów posiada orotan cynku (cynk z kwasem orotowym), następne miejsce zajmuje pikolinian cynku (cynk z kwasem pikolinowym),  następnie diglicynian cynku. W dalszej kolejności mamy cynk o dużo mniejszej przyswajalności - w postaci organicznej i nieorganicznej - siarczan cynku, glukonian cynku, octan cynku, cytrynian cynku i wodoroasparaginian cynku.




Oceń artykuł:

Średnia ocena: 5.00 Ocen: 2


NOWOŚCI PRODUKTOWE

Czereśnie suszone Czereśnie suszone

Producent: Helio


W linii bakalii bez konserwantów firmy Helio pojawiła się kolejna nowość - suszone czereśnie. Produkt jest naturalnie suszony, a nie kandyzowany. Czereśnie to smak lata, który dzięki temu produktowi można t

WIĘCEJ



NOWOŚCI PRODUKTOWE

NOWOŚCI WYDAWNICZE

Jedzenie emocjonalne Jedzenie emocjonalne

Julie M. Simon

Wydawnictwo: Vital


Pudełko lodów po pełnym stresu i niepokoju dniu w pracy. Kilka paczek chipsów naraz, a potem ból brzucha, bo nie radzisz sobie z nawracającymi stanami lękowymi. Przejadasz się, bo desper

WIĘCEJ



NOWOŚCI WYDAWNICZE