Czarnuszka - właściwości lecznicze, wartości odżywcze i zastosowanie

   Czarnuszka znana jest również jako "czarny kminek", "czarny sezam", "rzymska kolendra", w starszych książkach czarnuszka bywa też nazywana "ziarnem Benedykta". Generalnie nazwa czarnuszka pochodzi od łacińskiego słowa "nigellus" lub "niger", czyli czarny. Niezależnie od tego, jakie nazewnictwo stosujemy, powinniśmy sięgać po czarnuszkę jak najczęściej. To roślina, która została doceniona już w starożytności. Dziś straciła nieco popularność na rzecz egzotycznych superfoods, ale zdecydowanie warto przywrócić ją do łask zarówno w postaci ziarenek jak i oleju z czarnuszki. Dlaczego warto włączyć do diety czarnuszkę?

Zastosowanie czarnuszki

   Do walki z chorobami. Czarnuszka wspiera układ immunologiczny organizmu (ma działanie immunoprotekcyjne), dzięki czemu chroni nas przed działaniem zarówno bakterii jak i wirusów. Z tego względu warto sięgać po nią w okresie jesienno-zimowym, choć jak najbardziej można stosować czarnuszkę przez cały rok. To roślina, która sprzyja produkcji przeciwciał, dlatego zapobiega infekcjom oraz przyspiesza leczenie tych, które już się pojawiły. Co ciekawe, czarnuszka jest idealna dla alergików. Badania pokazują, że wykazuje działanie antyhistaminowe, dzięki czemu zmniejsza reakcje alergiczne. W niektórych rejonach świata czarnuszkę (a dokładniej olej z czarnuszki) stosuje się wspomagająco przy leczeniu astmy - poprawia on wydolność płuc, minimalizuje świszczący oddech, a przez to pozwala na zmniejszenie dawek konwencjonalnych leków. Czarnuszka ma również działanie przeciwgrzybiczne - w tym również na Candida Albicans.

Sposób na anemię. Przy niedokrwistości najczęściej zaleca się spożywanie czerwonego mięsa lub picie soku z pokrzywy, tymczasem okazuje się, że leczenie anemii można wspierać czarnuszką. Roślina ta zwiększa poziom hemoglobiny i liczbę erytrocytów, dzięki czemu anemicy szybciej wracają do zdrowia.

Na pasożyty. Czarnuszka zapobiega rozwojowi tasiemca i innych pasożytów, w tym owsików, warto więc jak najczęściej podawać ją dzieciom, które są szczególnie narażone na kontakt z nicieniami. Czarnuszka wykazuje skuteczność w walce z schistosomatozą (chorobę pasożytniczą powodowaną przez przywry z rodzaju Schistosoma). Poza codzienną higieną warto też profilaktycznie podawać czarnuszkę wszystkim członkom rodziny.

   Na leczenie zmian skórnych. Z tej właściwości korzystali szczególnie starożytni; czarnuszka była bardzo popularnym lekiem na wszelkie stany zapalne skóry. Warto wiedzieć, że to roślina, która sprawdzi się przy atopowym zapaleniu skóry oraz przy grzybicach (ze względu na właściwości antyseptyczne i przeciwgrzybiczne). Dodatkowo sprzyja też leczeniu trądziku. Przy stanach zapalnych najlepiej stosować ją zewnętrznie; naparem z czarnuszki można przecierać twarz, a olej można wetrzeć w skórę i zostawić na całą noc. Działanie antybakteryjnie zapobiegnie dalszemu rozprzestrzenianiu się trądziku oraz przyspieszy leczenie powstałych wyprysków.

Dla osób z insulinoopornością. Pomaga regulować poziom cukru we krwi, działa ochronnie na trzustkę sprzyjając jej regeneracji i odnawiania się komórek wysp trzustkowych odpowiedzialnych za produkcję insuliny. Warto włączać ją do dań zawierających węglowodany, dzięki temu glukoza nie podskoczy gwałtownie po posiłku.

   Poza tym czarnuszka chroni przed skutkami promieniowania - w badaniach czarnuszka zapobiegała uszkodzeniom wywołanym promieniowaniem jonizującym w radioterapii. Czarnuszka pomaga również pozbyć się nadciśnienia. Czarnuszka nie tylko obniża ciśnienie krwi i zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepów, ale również chroni przed wzrostem szkodliwej homocysteiny, prowadzącej do rozwoju miażdżycy. Przeciwdziała tworzeniu się kamieni nerkowych. Obniża stężenie szczawianów w moczu i hamuje formowanie kamieni nerkowych. Działa też przeciwwrzodowo w żołądku. Olej z czarnuszki powoduje wzrost ilości mucyny (składnik śliny i żółci, występujący również w jelicie) w błonie śluzowej żołądka. Czarnuszka ma również udowodnioną skuteczność przeciwko bakteriom Helicobacter pylori. Przynosi ulgę w przypadku symptomów refluksu żołądkowo-przełykowego. Czarnuszka reguluje miesiączkowanie, wspomaga też laktację u karmiących kobiet.



Skład i wartości odżywcze czarnuszki

   W czarnuszce znajdziemy kwasy tłuszczowe, białka, alkaloidy, saponiny, flawonoidy, olejki eteryczne, witaminy i minerały. Czarnuszka to bogate źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie kwas linolowy, a także kwas oleinowy i rzadko spotykany kwas eikozadienowy. W czarnuszce można znaleźć m.in. tymochinon, tymohydrochinon i ditymochinon czyli związki chemiczne o właściwościach przeciwutleniających, przeciwzapalnych, przeciwnowotworowych, przeciwgrzybicznym i przeciwbakteryjnych. Nasiona czarnuszki są bogatym źródłem witamin (min. witaminy E, z grupy B) i soli mineralnych - wapnia, żelaza, potasu, cynku, fosforu i miedzi. W czarnuszce znajdziemy też fitosterole oraz szereg mniej poznanych fitozwiązków.



Ratunek dla włosów i skóry

   Olej z czarnuszki został doceniony przez osoby walczące z łupieżem. Co ciekawe, czarnuszka nie tylko leczy stany zapalne skóry, ale też może zmniejszać łysienie. Warto stosować ją bezpośrednio na włosy jako wcierkę, ale może być też stosowana wspomagająco wewnętrznie. Czarnuszka zawiera cenne nienasycone kwasy tłuszczowe, głównie kwas linolowy, oleinowy i rzadko spotykany kwas eikozadienowy - niezbędne min. dla zdrowia włosów, skóry i paznokci. Dodatkowo może ona wpływać na szybszy porost włosów, ponieważ pobudza cebulki. Z tego względu warto stosować olej bezpośrednio na nasadę i wcierać w skórę głowy. Olej z czarnuszki to skuteczne remedium w poparzeniach słonecznych, owrzodzeniach, skaleczeniach i zmianach ropnych.



Zastosowanie czarnuszki w kuchni

   Czarnuszka najczęściej stosowana jest jako dodatek do pieczywa i serów. Nasiona dodaje się do kiszonej kapusty i ogórków konserwowych. Czarnuszka sprawdzi się przede wszystkim w daniach wytrawnych, ponieważ ma charakterystyczny, pikantny smak (używane jest czasem jako substytut pieprzu). Warto więc stosować ją jako przyprawę, a olej można dodawać do sałatek dla wzmocnienia ich smaku. Czarnuszka świetnie sprawdzi się we wszelkich marynatach do mięsa; świetnie komponuje się m.in. z drobiem, dobrze pasuje również do twarogu.