Jarmuż - kalorie, wartości odżywcze i ciekawostki

   Nazwa tego warzywa może i brzmi nietypowo, wręcz dziwacznie czy egzotycznie, ale nic bardziej mylnego. Jarmuż to warzywo, które może i nie jest aktualnie najbardziej popularne, ale kiedyś było zupełnie inaczej. I w tym przypadku, inaczej znaczy też lepiej, gdyż okazuje się, ze jarmuż jest niezwykle zdrowy...

   Jarmuż to jedna z najstarszych odmian kapusty: jako roślina nie tylko jadalna, ale również ozdobna, uprawiany był już w starożytności. Oficjalne źródła podają, iż warzywo pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego, jednak przypuszcza się, że pochodzi z obszarów Azji i zostało sprowadzone do Europy przez Celtów. W średniowieczu warzywo było cenionym i znanym w całej Europie. W Polsce uprawiany jest od XV wieku. Co ciekawe, nie występuje w środowisku naturalnym (jako dziko rosnące warzywo), tylko w uprawie.

   Częścią jadalną jarmużu są duże proste lub kędzierzawe (częściej spotykane) liście, które niestety są najczęściej używane do dekoracji potraw zamiast do konsumpcji. Dostępne są różne odmiany kolorystyczne rośliny. Barwa liści może być niebiesko-zielona, w różnych odcieniach koloru zielonego lub fioletowo-zielona czy fioletowo-brązowa. Różny wygląd i kolor przekłada się na różny smak jarmużu - niektóre odmiany są słodsze czy po prostu delikatniejsze, a inne bardziej gorzkawe... W Polsce zbiór liści jarmużu zaczyna się późną jesienią i trwa całą zimę, jest coraz częściej warzywo dostępne jest przez cały rok. Co ciekawe warzywo jest dość odporne na przymrozki i podobnie jak brukselka potrzebuje kilkustopniowego mrozu dla polepszenia walorów smakowych (powstają cukry nadając roślinie słodszy smak).



Wartości odżywcze i właściwości zdrowotne i lecznicze

   Jarmuż jest warzywem nie tylko smacznym, ale również niezwykle odżywczym i zdrowym. Ceniony jest ze względu na:

- zawartość witamin i prowitamin:
witaminy K1 (zawiera mega dawkę tej witaminy! - witamina ma pozytywny wpływ na naczynia krwionośne, krzepliwość krwi etc.),
witaminy C (wzmacnia układ odpornościowy),
witaminy E (poprawia więc wygląd włosów, skóry i paznokci),
witaminy B9 (kwasu foliowego) (zapobiega niektórym wadom wrodzonym układu nerwowego, nowotworom i chorobom serca),
luteiny i zeaksantyny (pozytywnie działa na wzrok, zapobiega zwyrodnieniu plamki żółtej),
beta-karotenu - prowitaminy A (poprawia wzrok oraz stan skóry - neutralizuje wolne rodniki i chroni skórę przed działaniem promieni słonecznych),

- zawartość składników mineralnych:
wapnia (dzięki czemu jarmuż wzmacnia kości, zapobiega utracie masy kostnej),
żelaza (które to zapobiega niedokrwistości, odpowiada za tworzenie hemoglobiny i enzymów transportu tlenu w organizmie, wzrost komórek, zapewnia prawidłową czynność wątroby),
magnezu (koi nerwy, wzmacnia serce i mięśnie),
potasu (reguluje gospodarką wodną organizmu, kontroluję pracę serca i mięśni),
miedzi i manganu,

- zawartość przeciwutleniaczy (właściwości antyoksydacyjne ma chlorofil, którego jarmuż zawiera bardzo dużo)
- stymuluje produkcję czerwonych krwinek, zapobiega chorobom serca, uszczelnia naczynia krwionośne, chroni przed miażdżycą, ma właściwości przeciwzakrzepowe i przeciwzapalne
- pomaga walczyć z zapaleniem stawów, astmą i chorobami autoimmunologicznymi
- właściwości przeciwnowotworowe (zawiera podobnie jak brokuły i inne warzywa kapustowate związek zwany sulforafanem). Związek ten chroni komórki przed nowotworami, głównie płuc, jelita grubego, piersi i jajników. Sulforafan niszczy również bakterie odpowiedzialne za choroby wrzodowe żołądka (Helicobacter pylori).
- podkręca w wątrobie wydzielanie enzymów, odpowiedzialnych za usuwanie szkodliwych substancji, powodujących również choroby nowotworowe (dzięki zawartości błonnika i siarki).

   Jak widać, wprowadzenie do diety jarmużu może uchronić nas przed koniecznością suplementacji wynikającej z niedoborów wyżej wymienionych składników w codziennych posiłkach. Nie mówiąc już o wywoływanych przez owe niedobory chorobach...

Kalorie i wartości odżywcze jarmużu

Jarmuż w kuchni

   Wiemy już, że jarmuż jest warzywem o właściwościach prozdrowotnych. Jednak jak się go jada? Co można z niego zrobić? Jak wprowadzić jarmuż do codziennej diety?

   Jarmuż jest popularny w kuchniach: holenderskiej, portugalskiej, brazylijskiej i południowoafrykańskiej. Japończycy popijają natomiast sok z jarmużu. Warzywo to ma wyrazisty smak, często z lekką goryczą, niektórym przypomina w smaku szpinak.

Oto kilka propozycji przygotowywania i podawania jarmużu:

- chipsy z jarmużu (pokrojone liście, skropione oliwą i przyprawione, wstawione na kilka minut do piekarnika LUB surowy, pokrojony w cienkie paski jarmuż skropiony na kwadrans przed podaniem sosem winegret)
- gulasz z jarmużu z warzywami oraz soją/soczewicą/cieciorką z orientalnymi przyprawami
- sałatka z jarmużem (najlepiej wykorzystać do tego jego liście)
- jarmuż duszony ze szpinakiem (przyprawy i dodatki takie same jak gdybyśmy przygotowywali sam szpinak)
- ugotowany jarmuż z dodatkiem mleczka kokosowego i ostrych, rozgrzewających przypraw (wspaniale smakuje z dodatkiem orzechów czy dzikiego ryżu)
- duszony jarmuż z suszonymi pomidorami i kaparami
- pesto z jarmużu
- odżywczy koktajl z jarmużu (dodajemy do niego ulubione warzywa czy owoce, z których zwykle przygotowuje się koktajle czy smoothie)

   Jak widać, jarmuż nadaje się zarówno na przekąskę, jak i dodatek do dania czy nawet jego główny bohater. W książkach i w internecie możemy znaleźć mnóstwo ciekawych przepisów kulinarnych z jarmużem. Można wykorzystywać go do przygotowywania potraw kuchni orientalnej, ale równie dobrze sprawdza się w daniach śródziemnomorskich. Jarmuż jest warzywem naprawdę uniwersalnym!



Na co zwrócić uwagę przy zakupie

   Kupując świeże warzywo należy zwrócić uwagę na jego świeżość, wybierając tylko zdrowe, jędrne, twarde, nie więdnące liście bez żółto brązowego nalotu. Przejrzały jarmuż można rozpoznać po drewniejących łodyżkach i grubych żyłkach w liściach - to znak, że warzywo będzie prawdopodobnie twarde i gorzkawe.

   Warzywo nie nadaje się do długotrwałego przechowywania. Można go przechowywać w lodówce, niemyte i szczelnie zapakowane maksymalnie przez 5 dni. Przed obróbką kulinarną jarmuż należy namoczyć w zimnej wodzie, a następnie starannie opłukać, aby pozbyć się piasku. Zaleca się również odciąć zniszczone liście zewnętrzne i twarde łodygi.



Ciekawostki o jarmużu

→ Kalerosse (kalettes) to warzywna hybryda jarmużu i brukselki
→ Do końca średniowiecza jarmuż był jednym z najpopularniejszych zielonolistnych warzyw w całej Europie
→ Jarmuż w języku angielskim to Kale, w języku francuskim - Chou frisé, w języku niemieckim - Grünkohl, w języku hiszpańskim - Col rizada
→ Sok z jarmużu lub z młodej trawy jęczmiennej jest znany w Japonii pod nazwą Aojiru i jest tam bardzo popularnym napojem
→ Niektóre kultywary jarmużu są uprawiane jako rośliny ozdobne



Podsumowanie

   Jarmuż jest warzywem o bardzo pozytywnym wpływie na nasze zdrowie, którego kulinarne zastosowania w kuchni są tak różnorodne, że aż nieograniczone... Jarmuż, odpowiednio spreparowany i podany, z pewnością zasmakuje każdemu!