Jogurt probiotyczny a jogurt z żywymi kulturami bakterii - różnice

   Produkt probiotyczny to według definicji produkt zawierający odpowiednio wysoką ilość wyselekcjonowanych kultur bakterii lub drożdży o udowodnionym działaniu probiotycznym, które zmieniają poprzez implantację lub kolonizację mikroflorę jelitową w określonych segmentach organizmu gospodarza i w ten sposób wywierają korzystny wpływ na jego zdrowie. Bakterie probiotyczne to takie, które po spożyciu we właściwej ilości, konkretnego rodzaju, gatunku i szczepu powodują korzyści zdrowotne u osób, które je spożyły. Nie są więc to wszystkie gatunki i szczepy bakterii z rodzaju Lactobacillus, Bifidobacterium, Streptococcus, czy Enterococcus. Do organizmów probiotycznych zaliczają się wspomniane drożdże probiotyczne - Saccharomyces boulardii.

   Źródłem probiotyków są preparaty farmaceutyczne, suplementy diety, a także produkty spożywcze (jogurty). Za właściwości probiotyczne odpowiada wspomniany już szczep danego gatunku bakterii i drożdży. Probiotyczne szczepy bakteryjne przywracają naturalny stan mikroflory jelitowej przez konkurowanie o miejsce do bytowania z bakteriami szkodliwymi i patogennymi. Jakie są efekty zdrowotne spożywania jogurtów probiotycznych? Czy każdy jogurt naturalny jest probiotyczny? Jaka jest różnica między jogurtami probiotycznymi a jogurtami z żywymi kulturami bakterii? Czy kiszone warzywa również można uznać za probiotyczne? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule.

Jakie warunki muszą spełniać szczepy bakterii i drożdży aby zostały uznane za probiotyczne?

   Szczepy uznane za probiotyczne muszą spełniać szereg warunków takich jak:

- Niewytwarzanie toksycznych metabolitów szkodliwych dla człowieka
- Wyizolowanie z organizmu człowieka
- Odporność na niskie pH soku żołądkowego, enzymów i odporność na działanie żółci
- Łatwa możliwość zasiedlania przewodu pokarmowego
- Wykazywanie zdolności przylegania do komórek nabłonka w przewodzie pokarmowym
- Wykazywanie udokumentowanego korzystnego wpływu na zdrowie człowieka
- Wykazywanie działania antagonistycznego do bakterii patogennych i chorobotwórczych w przewodzie pokarmowym



Mechanizm działania i funkcje probiotyków

   Probiotyki wykazują właściwości i funkcje takie same jak mikroorganizmy jelitowe, przez co wywierają pozytywny wpływ na zdrowie. Funkcja ochronna polega na działaniu antagonistycznym do bakterii chorobotwórczych i innych patogenów przez przyleganie do śluzówki jelit, a także wytwarzanie związków o aktywności bakteriobójczej. Bakterie probiotyczne konkurują z patogenami o składniki odżywcze. Funkcja trawienna probiotyków polega na syntezie witaminy K, witamin z grupy B oraz na zwiększaniu ilości enzymów trawiennych. Funkcja przeciwnowotworowa polega na eliminacji związków mutagennych i enzymów kancerogennych. Oprócz tego probiotyki pełnią funkcję immunologiczną przez stymulowanie układu odpornościowego.



Probiotyki w profilaktyce i leczeniu chorób

   Probiotyki wykazują szereg właściwości prozdrowotnych oraz leczniczych. Korzystne działanie obejmuje:

- leczenie biegunek o różnym podłożu,
- zapobieganie nowotworom układu pokarmowego,
- wspomaganie układu odpornościowego,
- leczenie zakażeń bakterią Helicobacter pylori,
- obniżanie poziomu cholesterolu,
- niszczenie bakterii, które wykazują odporność na antybiotyki.



Efekty zdrowotne wybranych szczepów probiotycznych

   Aby rozróżnić, czym jest rodzaj, gatunek i szczep przeanalizujmy pierwszy przykład - rodzaj to Lactobacillus, gatunek to casei, szczep to Shirota.

Lactobacillus casei Shirota - stosowany jest w leczeniu biegunek rotawirusowych, pomaga utrzymywać w równowadze mikroflorę jelit i chroni przed mutagenami pokarmowymi.

Lactobacillus plantarum 299v - konkurują o receptory lub przyleganie do komórek nabłonkowych, uniemożliwiające dostęp patogenów do nabłonka jelitowego.

Lactobacillus johnsonii LA1 - hamowanie wzrostu Helicobacter pylori.

Lactobacillus rhamnosus GG - stosowany przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, zmniejsza nasilenie i rozległość atopowego zapalenia skóry, zapobiega biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków.

Lactobacillus casei rhamnosus Lcr35 - leczenie zaparcia czynnościowego.

Lactobacillus acidophilus NCFB 1748 - obniża aktywność enzymów fekalnych oraz zapobiega biegunkom po radioterapii.

Bifidobacterium breve Yakult - chroni przed mutagenami pokarmowymi oraz biegunkami, pomaga utrzymywać w równowadze mikroflorę jelitową.

Bifidobacterium lactis BB12 - zapobieganie biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków, zapobieganie biegunce rotawirusowej u dzieci przewlekle hospitalizowanych.



Jogurt probiotyczny a (typowy) jogurt z żywymi kulturami bakterii - różnice

   Czy każdy jogurt ma udowodnione działanie probiotyczne i może być uznany jako produkt probiotyczny? Nie!

   Jogurty probiotyczne zawierają oczywiście żywe kultury bakterii o udowodnionym działaniu probiotycznym. Jogurty probiotyczne na opakowaniu muszą zawierać szczegółową informację o zastosowanym probiotycznym rodzaju, gatunku i szczepie bakterii lub drożdży. Ponadto, aby jogurt można było uznać za probiotyczny powinien w jednym gramie (ta informacja nie musi znaleźć się na opakowaniu) zawierać co najmniej 10 milionów jednostek tworzących kolonie z rodzaju Bifidobacterium lub 100 milionów jednostek tworzących kolonie z rodzaju Lactobacillus. Ilość jogurtów probiotycznych na polskim rynku jest niewielka.

   Jogurty z żywymi kulturami bakterii to jak każdy jogurt (również probiotyczny) - produkt wytwarzany z pasteryzowanego mleka, również z dodatkiem mleka w proszku i czasami białek mleka zakwaszanego poprzez dodanie żywych kultur bakterii kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus i Streptococcus, rozmnażających się w procesie inkubacji, w odpowiedniej temperaturze. Bakterie te przetwarzają cukier mleczny - laktozę w kwas mlekowy. Takie (typowe) jogurty nie mają w swoim składzie mikroorganizmów o udowodnionym działaniu probiotycznym (nie znaczy to, że nie mają działania prozdrowotnego!), a na opakowaniu nie muszą zawierać informacji nawet o rodzaju mikroorganizmów.



Czy popularne kiszone warzywa to probiotyki?

   Kiszenie jest jedną z najstarszych metod utrwalania żywności z wykorzystaniem spontanicznej fermentacji mlekowej. W Polsce najbardziej popularne produkty kiszone to kiszona kapusta i kiszone ogórki.

   Zgodnie z przyjętą definicją kiszone warzywa, jako, że najczęściej są wytwarzane w domu, zawierają bliżej nieokreślone bakterie w nieokreślonej ilości. W warzywach tych występują naturalne bakterie fermentacji mlekowej, takie jak Lactobacillus plantarum, Leuconostoc mesenteroides i Pediococcus cerevisiae ale też inne mikroorganizmy. Niestety nie można kiszonych warzyw nazywać produktami probiotycznymi, podobnie jak jogurty z żywymi kulturami bakterii, gdyż nie mają udowodnionego działania probiotycznego i nie zawierają określonej liczby konkretnego rodzaju bakterii. Nie oznacza to jednak, że nie mają działania prozdrowotnego, przeciwnie mają bardzo dużo różnych wartościowych składników, a bakterie z kiszonych warzyw "przeżywają" przejście przez cały układ pokarmowy, zasiedlają jelita i wspomagają organizm np. po antybiotykoterapii.