Kwas elagowy i jego właściwości prozdrowotne. Gdzie go znajdziemy?

   Kwas elagowy to naturalna substancja z grupy polifenoli, należąca do kwasów fenolowych. Kwas elagowy występuje głównie w owocach i orzechach. Jest wyjątkowo pomocna w zachowaniu naszego zdrowia. Ma niebywałe znaczenie w profilaktyce nowotworów i chorób układu krążenia. Jest silnym przeciwutleniaczem. Kwas elagowy ma znacznie więcej właściwości. Gdzie konkretnie występuje?

   Kwas elagowy jest związkiem zaliczanym do kwasów fenolowych, który występuje zazwyczaj w formie wolnej, niekiedy związanej z glukozą, budując tzw. elagotaniny (garbniki). W roślinach istnieją połączenia kwasu elagowego z pozostałymi wtórnymi metabolitami np. sterolami lub flawonoidami. Kwas elagowy uwalnia się w procesie hydrolizy wymienionych wcześniej elagotanin. Substancja ta ma działanie prozdrowotne. Jej źródłem są przede wszystkim owoce jagodowe, zwłaszcza jeżyny, maliny (w tym odmiany czarne i żółte), winogrona i truskawki. Ale substancja występuje też w innych produktach.

Gdzie występuje kwas elagowy?

   Substancja w największej ilości znajduje się w:

- jeżynach (1500 μg/g),
- malinach (1500 μg/g),
- orzechach włoskich (590 μg/g),
- orzechach pekan (330 μg/g),
- truskawkach (630 μg/g),
- winogronach (w zależności od odmiany; w ciemnej: 592-1900 μg/g, w jasnej 879-1620 μg/g),
- żurawinie (120 μg/g).

   Kwas elagowy można też znaleźć w owocach granatu, wiśniach, borówce, guawie, kłączu pięciornika, zielonej herbacie, dzikiej róży, czarnej porzeczce. Znajdziemy go też w małych ilościach w niektórych alkoholach jak: koniak i whisky.

   Warto dodać, że procesy technologiczne, które stosuje się podczas wytwarzania produktów owocowych (np. dżemów) istotnie wpływają na spadek zawartości kwasu elagowego w wyrobach finalnych, np. przetrzymanie truskawek w ujemnej temperaturze (-20°C) może przyczynić się do ubytku ilości kwasu elagowego nawet o 30-40%.



Działanie lecznicze kwasu elagowego

   Kwas elagowy wzmacnia system odpornościowy organizmu i jest również skutecznym antyoksydantem. Ma działanie hemostatyczne i przeciwzapalne. Niedawno na rynek w USA wprowadzono kwas elagowy w postaci suplementu diety. Preparat cieszył się wieloma pozytywnymi deklaracjami, które dotyczyły m.in. wspomagania leczenia chorób serca, nowotworów oraz innych schorzeń. Tymczasem w 2008 roku, suplement został rozpoznany przez FDA (Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków) jako "rzekomy lek na raka". Wówczas sprzedawcy preparatów w Stanach Zjednoczonych, którzy rekomendowali kwas elagowy zostali poinformowani przez FDA o tym, że naruszyli federalny przepis o lekach, kosmetykach i żywności. Aktualnie bada się aktywność przeciwnowotworową urolityny A, która jest pochodną kwasu elagowego dla mikroflory przewodu pokarmowego człowieka. Naukowcy prowadzą też badania nad skutecznością kwasu elagowego nie tylko w zapobieganiu nowotworów, lecz także w ich terapii. Aczkolwiek ich wyniki wciąż nie są dosadne i istnieje konieczność prowadzenia dalszych prób.



Otyłość, a kwas elagowy

   Kwas elagowy może mieć ścisły związek z redukcją masy ciała i zmniejszeniem otyłości. Badania wskazują, że związek ten prawdopodobnie łagodzi skutki otyłości oraz jej powikłania. Jednak do tej pory nie wykonano żadnych testów na ludziach. Badanie na zwierzętach, które przeprowadzono w 2012 roku, wykazało, że ten kwas fenolowy obecny w wyciągu z granatu obniżył poziom rezystyny u myszy. Rezystyna to hormon, który ma istotny związek z otyłością i cukrzycą. Zauważono, że redukcja hormonu za pomocą kwasu elagowego może zminimalizować ryzyko otyłości. Istnieje potrzeba prowadzenia dalszych badań, zwłaszcza na ludziach.



Biodostępność kwasu elagowego

   Kwas elagowy metabolizują bakterie obecne w jelicie cienkim. Gdy kwas ten i jego metabolity zostaną zaabsorbowane w jelicie, lokalizują się głównie w tkankach płuc, a w mniejszej ilości w wątrobie. W jednym z badań nad kwasem elagowym, podawano ochotnikom 180 ml soku z owoców granatu, który zawierał 25 mg kwasu elagowego i jego metabolitów. Okazało się, że substancja była w największym stężeniu wykrywana około 60 minut po podaniu, a eliminowana przez organizm (z kałem i moczem) już po 4 godzinach.



Badania nad kwasem elagowym

   Udowodniono, że kwas elagowy wyizolowany z orzechów włoskich ma działanie przeciwzapalne, przez co może zapobiegać chorobom układu krążenia. Tymczasem w innych analizach zaobserwowano, że substancja obecna w owocach granatu ma właściwości spowalniające rozwój miażdżycy. Badacze są zdania, że działanie ochronne obejmujące naczynia krwionośne wynika z faktu, że kwas elagowy zmniejsza stres oksydacyjny i proces apoptozy (śmierć komórek). Zanotowano, że obfitujące w kwas elagowy orzechy włoskie prawdopodobnie pozytywnie wpływają też na układ kostny i chronią przed osteoporozą.



Stany zapalne i zmarszczki

   Kwas elagowy to skuteczny środek na stany zapalne skóry oraz zmarszczki. W 2010 roku przeanalizowano wpływ ochronny kwasu elagowego na reakcje zapalne i kolagen w skórze u zwierząt, poddawanych działaniu światła UV. Uczeni wykorzystali roztwór kwasu elagowego na myszach niemających owłosienia. Zwierzęta wystawiano na działanie promieni UV przez ponad 2 miesiące. Po tym czasie okazało się, że kwas elagowy zmniejszył stany zapalne w skórze, zablokował rozpad kolagenu, co uchroniło przed pojawieniem się zmarszczek. Z niektórych badań wynika, że kwas elagowy jest silnym remedium przeciw zapaleniu trzustki. W kolejnej próbie zwierzęta dostawały kwas elagowy, ponieważ specjaliści chcieli zbadać wpływ tej substancji na zwłóknienia i stan zapalny trzustki. Okazało się, że szczury, które otrzymywały pokarm z kwasem elagowym w porównaniu ze szczurami karmionymi inną dietą (bez kwasu elagowego), zaznawały łagodniejszego zapalenia trzustki.



Podsumowanie

   Biorąc pod uwagę powyższe informacje można stwierdzić, że polifenol - kwas elagowy pełni istotną funkcję w żywieniu człowieka i ma znaczenie w profilaktyce niektórych chorób, w tym nowotworów i chorób układu krążenia. Dzięki właściwościom chemicznym substancja ma działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Niestety, dotychczas nie określono dobowego zapotrzebowania na ten składnik, jak też nie ustalono rekomendowanej dziennej porcji suplementów diety, które zawierają kwas elagowy. Optymalnym rozwiązaniem jest zachowanie rozwagi i zróżnicowania, a więc włączenie do jadłospisu pokarmów bogatych w tę substancję w sytuacji zwiększonego zapotrzebowania na przeciwutleniacze.