Kwas galusowy i jego właściwości prozdrowotne

   Kwasy fenolowe to grupa substancji szeroko rozpowszechnionych w świecie roślin. Wśród tych związków na szczególną uwagę zasługuje kwas galusowy. Występuje m.in. w porzeczkach, malinach i herbacie. Potwierdzono jego właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne i przeciwgrzybicze. Dawniej stosowano go w chorobach pasożytniczych przewodu pokarmowego oraz stanach zapalnych skóry i oczu. Na co jeszcze wpływa kwas galusowy? Poznaj jego właściwości lecznicze i sprawdź, gdzie występuje.

   Kwas galusowy (kwas 3,4,5-trihydroksybenzoesowy) to organiczna substancja chemiczna z zaliczana do grupy kwasów fenolowych, pochodna kwasu benzoesowego. Ma bezbarwne, rozpuszczalne w wodzie kryształy. Kompleksuje jony żelaza i nadaje substancjom intensywnie ciemny kolor. Kwas galusowy wchodzi w skład wielu roślin - znajduje się zarówno w postaci wolnej, jak i związanej. W dużej ilości występuje np. w korze i liściach oczaru lub zielu żurawki. W roślinach z rodziny brezylka (Caesalpinia) i w galasach jest obecny w formie kwasu galusowo-taninowego. Kwas galusowy to także składnik liści herbaty. Aby go wykryć w herbacie, należy przeprowadzić próbę z użyciem chlorku żelaza (III). Jeśli roztwór przyjmie specyficzne granatowo-fioletowe zabarwienie to znaczy, że liście zawierają kwas galusowy. Kwas ten otrzymuje się z galasów w wyniku ekstrakcji. Służy m.in. do produkcji atramentów i barwników. Zasadowy galusan bizmutu (dermatol) wykorzystywany jest w kosmetyce i medycynie jako środek, który wysusza wydzieliny i działa ściągająco. Estry kwasu galusowego znalazły zastosowanie także w przemyśle - są przeciwutleniaczami, które chronią tłuszcze jadalne przed jełczeniem. Kwas galusowy może blokować substancje rakotwórcze, które powstają w procesie przemian metabolicznych niektórych kancerogenów. Ponadto ma działanie przeciwpotne, antyseptyczne i ściągające.

Zastosowanie kwasu galusowego

   Kwas galusowy jest niekiedy wykorzystywany w pirotechnice, ponieważ w połączeniu z mocnymi utleniaczami np. chloranami (zwłaszcza sodu i potasu) tworzy mieszankę zdolną w odpowiednich warunkach do raptownego palenia. Od XVII wieku do początku XIX w. kwas służył do odczytywania palimpsestów. W XIX w. został zastąpiony żelazocyjankiem potasu - organiczną substancją chemiczną należącą do grupy kwasów fenolowych.



Gdzie można znaleźć kwas galusowy?

   Oto lista produktów, w których występuje kwas galusowy:

- Granat
- Herbata
- Ananas
- Czarna porzeczka
- Siemię lniane
- Gujawa
- Winogrona
- Morwa
- Awokado
- Hibiskus
- Cynamon
- Mango
- Jeżyna
- Różeniec górski
- Cebula
- Kasza bulgur



Właściwości lecznicze kwasu galusowego

   Kwas galusowy wykazuje działanie antybakteryjne. Ma też właściwości przeciwzapalne nie tylko po zastosowaniu doustnym, ale i zewnętrznym. Redukuje wolne rodniki oraz nadtlenki. Ponadto ogranicza procesy autoagresji immunologicznej. Kwas galusowy mogą stosować ludzie cierpiący na cukrzycę, gruźlicę i stany zapalne uogólnione. Polecany jest także osobom z nieżytami układu pokarmowego, trądzikiem, astmą, chorobami alergicznymi, stanami zapalnymi pęcherza moczowego i nerek. Ludzie z polipowatością i owrzodzeniami jelita grubego, plamicami naczyniowymi, stanami zapalnymi naczyniówki i siatkówki oka również mogą go stosować. Jest też przydatny w leczeniu nowotworów, uszkodzeń nerek i wątroby, a także schorzeń autoimmunologicznych. Kompresy na oczy z roztworu wodnego (1-5%) są w stanie leczyć stany zapalne spojówek i powiek oraz niwelować objawy przesadnego łzawienia. W przypadku zmian ropnych oczu - ściągają wydzielinę i redukują obrzęk. Kwas galusowy może być stosowany bezpośrednio na skórę jako filtr UV. Ma też działanie wybielające, może usuwać przebarwienia po kosmetykach, posłoneczne i polekowe. Skutecznie eliminuje przebarwienia potrądzikowe.

   Kwas ten ma zdolność hamowania rozwoju grzybów pasożytniczych. Podczas zwalczania kryptokokozy układu moczowego i układu pokarmowego oraz drożdżycy (kandydozy) należy stosować dawki kwasu galusowego w ilości 1 g - trzy razy na dobę (dobrze popić).

   Kwas galusowy działa synergicznie z ostropestem plamistym (sylimaryną), kurkumą i kurkuminą, karczochem - w odbudowie oraz ochronie nerek i wątroby, kwasem migdałowym (przy leczeniu infekcji układu moczowego), z arbutyną (przy infekcjach układu moczowego i przewodu pokarmowego, w zwalczaniu przebarwień), z flawonoidami, witaminą C, kwasem rozmarynowym, ferulowym, kawowym, salicylowym, cynamonowym, resweratrolem (w działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym, onkostatycznym, ochronnym na organy miąższowe). Związek wzmaga właściwości przeciwzapalne salicylanów, fenacetyny i ibuprofenu. Na koniec warto dodać, że większość badań dotyczących jego właściwości została przeprowadzona z udziałem zwierząt lub w warunkach in vitro. To narzuca konieczność wykonania kolejnych prób, ale tym razem z udziałem ludzi. Dzięki temu będzie można o wiele łatwiej uchwycić wpływ kwasu na ludzki organizm.



Wpływ na procesy poznawcze

   Udowodniono, że produkty, które zawierają spore ilości pochodnych kwasu galusowego (t.j. galusan epigalokatechiny obecny w zielonej herbacie), usprawniają procesy poznawcze u badanych zwierząt. Analiza opublikowana w "Journal of Biological Chemistry" potwierdza koncepcję, że część suplementów roślinnych może chronić przed rozwojem procesów neurodegeneracyjnych u ludzi.



Czy kwas galusowy jest toksyczny?

   Kwas galusowy to związek o bardzo niskiej toksyczności ostrej. Przeprowadzono testy na królikach i odnotowano, że dawka śmiertelna (LD50) kwasu galusowego wynosi 5 g/kg masy ciała. Z kolei w innych analizach (wykonanych z udziałem myszy) stwierdzono, że substancja spożywana w ilości 5 g/kg masy ciała nie wywołuje żadnej toksyczności.



Podsumowanie

   Kwas galusowy wchodzi w skład substancji fenolowych. Można go znaleźć w produktach, takich jak: granat, herbata, ananas, awokado czy siemię lniane. Jako silny antyutleniacz może pomóc w unieszkodliwianiu wolnych rodników i zmniejszyć skutki stresu oksydacyjnego, co rzutuje na polepszenie regeneracji tkanek. Wykazuje właściwości przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, ściągające i regulujące gospodarkę insulinową. Polecany jest osobom z nieżytami układu pokarmowego, trądzikiem, astmą, chorobami alergicznymi, chorobami oczu, stanami zapalnymi pęcherza moczowego i nerek. Ponadto może być stosowany bezpośrednio na skórę jako filtr UV. Wykazano, że kwas ten ma bardzo niską toksyczność.