Lamblioza (giardioza) jest pasożytniczą chorobą, która może przenosić się drogą pokarmową, np. poprzez zjedzenie zanieczyszczonej żywności, ale nie tylko. Jest jedną z najczęściej występujących chorób pasożytniczych wśród ludzi na całym świecie. Pasożyt wywołujący chorobę może być obecny w odchodach zarażonych ludzi i zwierząt. Więcej na temat zarażenia pasożytem Giardia lamblia, objawach, metodach leczenia i profilaktyce giardiozy w poniższym artykule.
Giardioza jest chorobą pasożytniczą jelita cienkiego. Wywołuje ją ogoniastek jelitowy - pierwotniak należący do rodzaju Giardia intestinalis. Pasożyt jest nazywany także jako Giardia lamblia (termin stosowany głównie w Stanach Zjednoczonych) i Gardia duodenalis. Ogoniastek jelitowy występuje powszechnie na całym świecie, zarówno w państwach mało rozwiniętych, jak i znacznie rozwiniętych. Należy pamiętać o tym, że czas wylęgania (inkubacji) pasożyta wynosi około 9-15 dni. Wówczas chory może zarażać ludzi, z którymi ma styczność. Giardia lamblia jest wydalana przez organizm wraz z kałem. Gdy opuści ciało żywiciela może przeżyć parę tygodni lub nawet parę miesięcy w innych warunkach. Wkrótce po dostaniu się pasożyta do układu pokarmowego następuje uwolnienie wegetatywnej formy Giardii, czyli trofozoitów. Mogą one przyczepiać się za pomocą przyssawek do błony przewodu pokarmowego. Natomiast cysty tworzą otoczkę ochronną, której zadaniem jest ochrona pasożyta przed niesprzyjającymi czynnikami zewnętrznymi. Trofozoity najczęściej zasiedlają dwunastnicę i jelito czcze. Niekiedy mogą pojawić się w woreczku żółciowym, przewodach trzustkowych, wyrostku robaczkowym oraz na pełnej długości jelit. Z kolei cysty osadzają się w poszczególnych częściach jelita cienkiego i jelita grubego.
|
|
|
Zakażenie lambliami
Do zakażenia pasożytem Giardia lamblia dochodzi na drodze pokarmowej, po pierwsze przez brudne ręce (np. poprzez spożywanie nieumytych owoców lub ścisły kontakt z zarażonym) i poprzez spożycie skażonej wody (wody pitnej, wody z rzek, jezior i basenów). Jednak rzadziej do zarażenia pasożytem dochodzi na skutek zjedzenia zanieczyszczonego produktu żywnościowego. Rezerwuarem (miejscem bytowania) lamblii są przede wszystkim ludzie, a także zwierzęta domowe (np. koty) i dziko żyjące ssaki.
Objawy zarażenia pasożytem
Wśród objawów, które najczęściej występują podczas inwazji pasożyta wymienia się ostrą, przewlekłą biegunkę, która czasami może prowadzić do niedożywienia oraz spadku masy ciała pacjenta. Długotrwała biegunka może zaburzyć wchłanianie składników pokarmowych (m.in. witaminy B9, witaminy A i B12) i odwodnić organizm. Często pojawiają się też wzdęcia, mdłości i wymioty. Zarażenie pasożytem rzadziej powoduje: alergie pokarmowe, świąd na skórze, wysypkę, zapalenie błony naczyniowej oka i błony maziowej stawów. Silniejsze objawy mogą pojawić się u osób niedożywionych, u dzieci, a także u ludzi z niedoborem odporności. U małych dzieci może przyczynić się do zatrzymania wzrostu i zaburzenia funkcji poznawczych. Jest to spowodowane przede wszystkim uszkodzeniem nabłonka i osłabieniem transportu w organizmie.
Jak pasożyty rozwijają się w organizmie człowieka?
Gdy pasożyt Giardia lamblia przenika do układu pokarmowego, wówczas lokuje się na komórkach pęcherzyka żółciowego, jelita cienkiego i przewodów żółciowych. Sporadycznie osadza się w trzustce i wątrobie. Pasożyt żywi się głównie cukrem prostym, więc jeśli chora osoba spożywa duże ilości cukru (słodyczy, sztucznego miodu, białego pieczywa), wtedy zachodzi natychmiastowy rozrost mikroorganizmów. Z tego względu objawy giardiozy przeważnie zauważa się u małych dzieci, które jedzą nadmierne ilości słodyczy. Co ważne, obecność lamblii w organizmie jest przyczyną upośledzenia wchłaniania substancji odżywczych z pokarmu. Mogą w takiej sytuacji wystąpić znaczne niedobory pokarmowe, a szczególnie tłuszczy i witamin w nich rozpuszczalnych (D, E, A i K). W wyniku czego może nastąpić niedowaga, a w radykalnych sytuacjach nawet wygłodzenie.
Rozpoznanie lambliozy
Pierwotniaka można zobaczyć pod mikroskopem. Rozpoznanie giardiozy odbywa się dzięki badaniom molekularnym, koproskopowym i immunoenzymatycznym. Te ostatnie są w stanie wykryć swego rodzaju antygen ściany pasożyta. W praktyce klinicznej bardzo często stosuje się także testy mikroskopowe kału w celu stwierdzenia obecności cyst i trofozoitów. Ponieważ wydalanie cyst nie odbywa się cyklicznie, to odstępy w wydalaniu mogą wynosić czasami kilkanaście dni. Wtedy istnieje konieczność kilkukrotnego badania materiału, pobranego najlepiej w następnych dniach albo z kilkudniową przerwą. Możliwość znalezienia cyst w jednokrotnym teście mikroskopowym kału wynosi zaledwie 35-50%. Gdy test będzie wykonany kilka razy, wówczas prawdopodobieństwo wykrycia cyst zwiększy się do 70-90%. Może się zdarzyć, że badanie na obecność pasożyta okaże się błędnie dodatnie, ponieważ w trakcie identyfikacji, niektóre komórki, zwłaszcza grzyby, mogą zostać nieprawidłowo rozpoznawane jako cysty (Giardia lamblia).
Leczenie lambliozy
W leczeniu lambliozy (postać przewlekła i ostra) stosuje się leki przeciwpierwotniakowe, głównie tinidazol, nitazoksanid, albendazol, chirakrynę oraz metronidazol. Oprócz terapii farmakologicznej wdraża się leczenie objawowe, które obejmuje odpowiednią podaż płynów i elektrolitów (w przypadku biegunki), preparaty rozkurczowe lub przeciwbólowe (w przypadku bólu brzucha). U pacjentów, którzy nie reagują na przyjmowanie jednego antybiotyku, można wdrożyć terapię skojarzoną, a więc leczenie kilkoma preparatami równocześnie.
Profilaktyka
Zapobieganie lambliozie opiera się głównie na starannym myciu owoców i warzyw przed zjedzeniem. Należy też unikać spożycia produktów o nieznanym pochodzeniu. Nie można pić wody z rzek, strumieni ani jezior. Ważne jest, aby postępować zgodnie z praktykami sanitarno-higienicznymi, zwłaszcza w szkołach, w ośrodkach pomocy społecznej, żłobkach i innych publicznych miejscach. Oprócz tego, trzeba także odizolowywać osoby z objawami choroby (np. z ostrą biegunką, która występuje podczas zakażenia pasożytem), aby nie zarażały innych. Trzeba pamiętać starannym myciu rąk po skorzystaniu z toalety, po zabawie ze zwierzętami domowymi czy też po czynnościach w ogrodzie.
Konkurs. Wygraj zestaw wartościowych olejów!