Lukrecja gładka - właściwości zdrowotne i zastosowanie

   Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra L.) to bylina z rodziny roślin bobowatych. Glycyrrhiza pochodzi od greckich słów glykis - słodki, oraz rhiza - korzeń. Pierwsze nazwy lukrecji takie jak "słodki korzeń", "słodkie drzewo", "korzeń słodzieniowy" czy "słodnia" świadczą o szczególnie słodkim smaku rośliny, który korzeń lukrecji zawdzięcza głównemu składnikowi - glicyryzynie. Do celów leczniczych późną jesienią lub wczesną wiosną wykorzystuje się zebrane trzy lub cztero- letnie pędy i korzenie rośliny.

   Korzeń lukrecji znany i ceniony był już kilka tysięcy lat temu w Chinach, gdzie używano go jako głównego składnika preparatów ziołowych. W Indiach lukrecja doceniania była już w starożytności, gdzie po dziś dzień w naparze z korzenia lukrecji kąpie się lub polewa pomnik Buddy w dzień upamiętniający jego narodziny. Lukrecja była też opisywana już w starożytnej Grecji i Rzymie. W Europie uprawę lukrecji zapoczątkowali w XV wieku benedyktyni. Po raz pierwszy jej właściwości lecznicze opisał Krzysztof Kluk w XVIII. Z czego więc wynika tak duża popularność lukrecji i jakie właściwości zdrowotne wykazuje?

Skład chemiczny lukrecji

   W korzeniu lukrecji znajduje się ok. 400 składników chemicznych. Wymienić tu można pięć grup związków takich jak flawonoidy, saponiny triterpenowe, kumaryny, polisacharydy i olejki eteryczne.

   Do saponin triterpenowych należy wspomniany już kwas glicyryzynowy (glicyryzyna), który nadaje korzeniowi lukrecji słodki smak.

   Olejek eteryczny korzenia lukrecji zawiera ok. 30 składników min. linalol, estragon, aldehyd benzoesowy, fenchon i alkohol furfurylowy. Oprócz tych związków w korzeniu lukrecji znaleźć można skrobię, żywice, gumy, cukry, mannitol, garbniki, fitosterole oraz białka i aminokwasy.



Właściwości zdrowotne i lecznicze lukrecji gładkiej

   Właściwości lecznicze korzenia lukrecji związane są z występowaniem związków takich jak saponozydy czy flawonoidy. Saponozydy wykazują min. działanie wykrztuśne, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne. Związki flawonoidowe natomiast wykazują bezpośrednie działanie na komórki oskrzeli i mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym.



Wpływ na działanie układu pokarmowego

   Wykazano pozytywny wpływ korzenia lukrecji na działanie układu pokarmowego oraz łagodzenie dolegliwości trawiennych. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym lukrecja działa regenerująco na błonę śluzową żołądka i jelit. Badania wykazują, że ekstrakty z lukrecji hamować mogą rozwój bakterii Helicobacter pylori, które w głównej mierze odpowiadają za powstanie choroby wrzodowej oraz nowotworów żołądka i dwunastnicy. Lukrecja wspiera procesy gojenia się owrzodzeń przewodu pokarmowego, wspomaga wydzielanie trzustkowe. Aktywne związki zapobiegają również chorobie stłuszczeniowej wątroby oraz chronią ją przed toksycznym działaniem metali ciężkich.

   Stosowanie lukrecji wykorzystywane jest w pomocniczym leczeniu wrzodów żołądka i dwunastnicy, SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego), nadwrażliwości jelita grubego oraz w stanach po zabiegach chirurgicznych układu pokarmowego, stanów zapalnych błony śluzowej żołądka oraz zagrożenia nowotworem żołądka. Ekstrakt z lukrecji przyspiesza też regenerację błony śluzowej jelit i żołądka po zatruciach pokarmowych czy zgadze.



Wpływ na działanie układu oddechowego

   Badania wykazały, że związki saponinowe w korzeniu lukrecji obniżają napięcie powierzchniowe dzięki czemu zmniejsza się lepkość śluzu zalegającego w drogach oddechowych. Pobudza ona czynność wydzielniczą błon śluzowych górnych dróg oddechowych oraz wspomaga samoistne ruchy nabłonka rzęskowego. Lukrecja wykazuje więc działanie rozkurczowe, oczyszczające, wykrztuśne oraz sekretolityczne. Stosowana może być pomocniczo w chorobach górnych dróg oddechowych, uporczywym kaszlu, nieżycie oskrzeli i gardła, astmie oraz chrypce.



Wpływ na układ hormonalny

   Korzeń lukrecji gładkiej zawiera liczne fitoestrogeny, które wykazują korzystne działanie na organizm. Ich działanie udowodniono min. w profilaktycznym działaniu na choroby układu krążenia oraz łagodzące objawy menopauzy i zespołu napięcia przedmiesiączkowego u kobiet.

   Badania wykazały, że glicyryzyna obecna w lukrecji jest inhibitorem enzymów odpowiedzialnych za rozkład hormonów takich jak steroidy nadnerczowe i progesteron.

   Według niektórych badań lukrecja może regulować metabolizm estrogenów, dzięki czemu działa łagodząco na objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego u kobiet (obniżony nastrój, zatrzymanie wody w organizmie czy nadmierny apetyt). Fitoestrogeny zawarte w korzeniu lukrecji stosowane są również do łagodzenia skutków osteoporozy, również pomenopauzalnej u kobiet.



Właściwości przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze

   Zawarta w korzeniu lukrecji glicyryzyna wspomaga powstawanie naturalnego związku przeciwwirusowego w organizmie człowieka - interferonu. Hamuje ona rozwój min. wirusa opryszczki typu 1. Lukrecja wykazuje działanie bakteriostatyczne, immunosupresyjne i przeciwgrzybicze. Dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym wyciągi z lukrecji stosowane są do walki z próchnicą zębów wśród dzieci.



Zastosowanie lukrecji w kosmetyce

   Lukrecja posiada właściwości nawilżające i kojące skórę. Działa przeciwbakteryjne, przeciwzapalnie oraz wspomaga regenerację naskórka. Znajduje zastosowanie w pielęgnacji skóry suchej, odwodnionej, wrażliwej, naczynkowej oraz trądzikowej, z łuszczycą i atopowym zapaleniem skóry.  Wyciągi z lukrecji są również stosowane w pomocniczym leczeniu dermatoz takich jak pęcherzyce czy liszaj rumieniowaty układowy.



Zastosowanie lukrecji w gastronomii

   Lukrecja wykorzystywana jest głównie jako słodzik ze względu na 50 razy większą słodycz glicyryzyny od sacharozy. Stosowana jest do produkcji cukierków, żelek, napojów, soków. Znajduje też zastosowanie w aromatyzowaniu piw i likierów.



W jakiej formie na rynku można znaleźć lukrecję?

   Lukrecja i jest wyciągi często sprzedawane są w różnych formach. Na rynku znaleźć można:

- Wywar z korzenia lukrecji
- Sok z lukrecji
- Suplementy diety - kapsułki, tabletki
- Herbatki ziołowe z lukrecją
- Cukierki



Działanie niekorzystne

   Przyjmowanie dużych dawek produktów z lukrecji przez długi czas może powodować zmniejszanie wydalania moczu oraz jonów sodu i chloru, a także powodować obrzęki rąk, nóg i twarzy. Nie należy przyjmować lukrecji dłużej niż przez cztery tygodnie. Nadmiar lukrecji może powodować podwyższenie ciśnienia, zatrzymanie wody w organizmie oraz duszności i arytmię serca.

   Do przeciwwskazań stosowania lukrecji należą:

- nadciśnienie tętnicze,
- kamica żółciowa,
- marskość wątroby,
- niewydolność nerek,
- hipokaliemia,
- ciąża i karmienie piersią