Melon to pyszny owoc o zadziwiających właściwościach zdrowotnych, wartościach odżywczych i wielu zastosowaniach kulinarnych. Melony są w Polsce bardzo łatwo dostępne i choć kojarzą się raczej z klimatem tropikalnym, uprawia się je również właśnie w naszym kraju (i to od XVII wieku!).
Pochodzenie melona nie jest do dziś wyjaśnione, prawdopodobnie pochodzi z Azji lub Afryki. Owoc był znany już w starożytnej Grecji i Rzymie, z czasem dotarł również do Europy Środkowej. Istnieje wiele odmian melona, z których to najpopularniejszymi są melon kantalupa, miodowy oraz kasaba. Różnią się od siebie smakiem i wyglądem - są stosunkowo łatwe do rozpoznania po tym pierwszym i bardzo łatwe do rozróżnienia dzięki temu drugiemu. Czy różnią się wartościami odżywczymi? Sprawdźmy!
|
|
Melon kantalupa
Melon kantalupa to jedna z odmian melona cukrowego. Kształtem przypomina kulę, ma chropowatą szaro-brunatną skórkę z bruzdami i w niektórych odmianach dodatkowe charakterystyczne zielone prążki rozchodzące się od góry ku dołowi (jak południki na globusie). Może ważyć do 0,5 do 5 kg. Jego miąższ jest słodki i posiada pomarańczowy kolor, tuż przy skórce miąższ przyjmuje zielony kolor.
Melony kantalupa dostarczają w 100 gramach około 34 kcal (z czego ponad 32 pochodzą z zawartych w nich węglowodanów). Są dobrym źródłem magnezu, potasu, miedzi, kwasu foliowego, witaminy B1, witaminy B3 oraz witaminy B6. Szczególną uwagę należy jednak zwrócić na fakt, iż melony kantalupa zawierają w 100 gramach aż 36,7 mg witaminy C, co odpowiada prawie 50% dziennego na nią zapotrzebowania. Co więcej, w 100-gramowej porcji kantalupy znajdziemy również 3382 IU witaminy A, co oznacza, iż pokrywa ona ponad 140% dziennego zapotrzebowania na ów składnik!
Melon miodowy
Melony miodowe mają kształt okrągły do lekko owalnego, gładką - od żółtawej do zielonkawej barwę skórki oraz jasnozielony po kremowy, słodki miąższ. Średnia waga jednego owocu 1,8 do 3,6 kg. Zawiera on odrobinę mniej kalorii niż melon kantalupa, a dokładniej - 36 kcal w 100 gramach (ma, uśredniając, około 1 grama cukru więcej w każdych 100 gramach miąższu).
Melon miodowy jest słodszy, a więc i dla niektórych pewnie smaczniejszy, niemniej nie jest on tak dobrym źródłem witaminy C jak melon kantalupa. 100 gramów jego miąższu pokrywa jedynie 24% zapotrzebowania na ów składnik w codziennej diecie. Co więcej, taka sama porcja pokrywa jedynie 2% naszego zapotrzebowania na witaminę A (podczas gdy, przypomnijmy, w tej samej ilości miąższu kantalupy znajduje się jej tyle, by pokryć ponad 140% dziennego zapotrzebowania). Nie można jednak powiedzieć, iż melony miodowe są bezwartościowe pod kątem odżywczym. Stanowią bowiem dobre źródło kwasu foliowego, witaminy B6 i potasu.
Melon kasaba
Melony kasaba mają okrągły kształt i gładką, żółtą skórkę. Dojrzałe kasaby mają biały i bardzo słodki miąższ. W 100 gramach produktu dostarczają 28 kcal.
Melony kasaba nie dorównują kantalupie ani pod względem zawartości witaminy C (100 gramów ich miąższu pokrywa jedynie 29% dziennego nań zapotrzebowania), ani witaminy A - tej nie mają w ogóle. Są jednak dobrym źródłem witaminy B6 (najlepszym z całej trójki), magnezu, potasu i miedzi.
Melon - właściwości odżywcze i lecznicze
Ze względu na ilość zawartych w melonach substancji odżywczych owoce te są prawdziwymi źródłami zdrowia i witalności. Należy jednak zaznaczyć, iż najsilniejsze właściwości ma najbogatszy w witaminę C oraz A (beta karoten) - melon kantalupa. Do owych właściwości zalicza się to, iż melony:
- regulują ciśnienie krwi i zapobiegają miażdżycy
- poprawiają wzrok
- poprawiają stan cery
- wzmacniają włosy i paznokcie
- działają moczopędnie i wspomagają detoksykację organizmu
- wspomagają usuwanie nadmiaru wody z organizmu przez co walczą z np. wodnym cellulitem
- redukują ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe
- pozwalają dłużej utrzymać się opaleniźnie
- poprawiają nastrój i pozwalają uniknąć stanów depresyjnych
- pozwalają lepiej radzić sobie ze stresem
- wspomagają pamięć i koncentrację
- odkwaszają (alkalizują) organizm.
Porównanie kalorii i wartości odżywcze melonów
Wartości w przeliczeniu na 100 g produktu
Składnik | Melon kantalupa | Melon miodowy | Melon kasaba |
---|---|---|---|
Kalorie (wartość energetyczna) | 34 kcal / 141 kJ | 36 kcal / 150 kJ | 28 kcal / 118 kJ |
Białko | 0,84 g | 0,54 g | 1,11 g |
Tłuszcz ogółem | 0,19 g | 0,14 g | 0,10 g |
Kwasy tłuszczowe nasycone | 0,051 g | 0,038 g | 0,025 g |
Kwasy tłuszczowe jednonienasycone | 0,003 g | 0,003 g | 0,002 g |
Kwasy tłuszczowe wielonienasycone | 0,081 g | 0,059 g | 0,039 g |
Kwasy tłuszczowe omega-3 | 0,046 mg | 0,033 mg | 0,022 mg |
Kwasy tłuszczowe omega-6 | 0,035 mg | 0,026 mg | 0,017 mg |
Węglowodany | 8,16 g | 9,09 g | 6,58 g |
Błonnik pokarmowy | 0,9 g | 0,8 g | 0,9 g |
Witamina A | 3382 I.U. | 50 I.U. | 0 I.U. |
Witamina D | 0 I.U. |
0 I.U. |
0 I.U. |
Witamina E | 0,05 mg | 0,02 mg | 0,05 mg |
Witamina K1 | 2,5 µg | 2,9 µg | 2,5 µg |
Witamina C | 36,7 mg | 18 mg | 21,8 mg |
Witamina B1 | 0,041 mg | 0,038 mg | 0,015 mg |
Witamina B2 | 0,019 mg | 0,012 mg | 0,031 mg |
Witamina B3 (PP) | 0,734 mg | 0,418 mg | 0,232 mg |
Witamina B6 | 0,072 mg | 0,088 mg | 0,163 mg |
Witamina B9 (kwas foliowy) | 21 µg | 19 µg | 8 µg |
Witamina B12 | 0 µg | 0 µg | 0 µg |
Witamina B5 (kwas pantotenowy) | 0,105 mg | 0,155 mg | 0,084 mg |
Wapń | 9 mg | 6 mg | 11 mg |
Żelazo | 0,21 mg | 0,17 mg | 0,34 mg |
Magnez | 12 mg | 10 mg | 11 mg |
Fosfor | 15 mg | 11 mg | 5 mg |
Potas | 267 mg | 228 mg | 182 mg |
Sód | 16 mg | 18 mg | 9 mg |
Cynk | 0,18 mg | 0,09 mg | 0,07 mg |
Miedź | 0,04 mg | 0,02 mg | 0,06 mg |
Mangan | 0,04 mg | 0,03 mg | 0,04 mg |
Selen | 0,4 µg | 0,7 µg | 0,4 µg |
Fluor | 1 µg | ~ | ~ |
Cholesterol | 0 mg | 0 mg | 0 mg |
Fitosterole | 10 mg | ~ | ~ |
Zastosowanie w kuchni melonów
Melony mają szerokie zastosowanie w sztuce kulinarnej. Nadają się bowiem nie tylko jako dodatki do deserów - lodów, szejków, sałatek owocowych ale też i jako podkreślające smak np. mięs składniki dań wytrawnych. I tak np. melony miodowe wykorzystywane są w daniach lub przekąskach zawierających szynkę parmeńską, a melony kasaba - w daniach egzotycznych z drobiem, rybami czy owocami morza.
Melony w diecie odchudzającej
Kwestia tego, czy melony są dobrymi produktami w diecie odchudzającej, jest kwestią raczej sporną. Z jednej bowiem strony są owocami niskokalorycznymi, których większość objętości stanowi woda, a z drugiej - okazują się mieć dużą ilość cukru oraz wysoki indeks glikemiczny (dlatego właśnie melonów nie powinni jadać cukrzycy). Produkty o wysokim IG, jak wiadomo, nie sprzyjają odchudzaniu, gdyż podwyższają poziom cukru we krwi, co stymuluję trzustkę do produkcji insuliny, która aktywizuje odkładanie się tkanki tłuszczowej w organizmie. Niemniej, zważywszy na liczne pozytywne właściwości melonów, powiedzieć można, iż, jeśli będziemy kontrolować ich ilość w codziennej diecie, nie będziemy musieli obawiać się, iż owoc ten przeszkodzi nam w zgubieniu zbędnych kilogramów - a przy okazji będziemy cieszyć się lepszym zdrowiem i samopoczuciem!
Ciekawostki o melonie
→ Nazwa melona kantalupa pochodzi od nazwy zamku pod Rzymem (Cantalupo), gdzie rozpoczęto hodowlę tej odmiany
→ Melon jest odmianą ogórka (tak więc, tak naprawdę jest warzywem!) i należy do rodziny dyniowatych. Bardzo blisko spokrewnionym z melonem jest arbuz
→ Na świecie istnieje wiele odmian melona, a w wyniku krzyżowania ciągle powstają nowe, różniące się między sobą wielkością, kształtem, kolorem miąższu i oczywiście smakiem. Niektóre owoce są okrągłe, inne owalne, zdarzają się melony nie większe od orzecha włoskiego i okazy osiągające rozmiar dużej dyni
→ Miąższ owocu, w zależności od odmiany, może być mniej lub bardziej słodki, aromatyczny i soczysty, a także gorzkawy. Miąższ może mieć barwę od białej poprzez żółtą, zieloną, do intensywnie pomarańczowej
→ Nazwa melon wywodzi się z języka greckiego, dokładniej od słowa melopepon co oznacza po prostu "miękkie jabłko"
→ Melony zawierają aminokwas - cytrulinę, która przeciwdziała m.in. nadciśnieniu tętniczemu, osłabieniu mięśni,
demencji, zaburzeniu cyklu mocznikowego, a także ochronie układu
sercowo-naczyniowego, zwiększeniu poziomu tlenku azotu, zwiększeniu
wydolności i mocy treningowej (wspiera ukrwienie tkanki mięśniowej),
łagodzeniu treningowych bóli mięśniowych (zakwasów), zwiększeniu
produkcji hormonu wzrostu. Cytrulina może okazać się bardzo pomocna przy
zaburzeniach erekcji spowodowanych wysokim ciśnieniem krwi. Pozytywnie
wpływa na libido, pełniąc rolę afrodyzjaka
→ Wyciągi z melonów wykorzystywane są na szeroką skalę w przemyśle kosmetycznym, ze względu na obecność składników chroniących skórę przed starzeniem i przeciwdziałające negatywnemu działaniu wolnych rodników. Kosmetyki z melonów wpływają ujędrniająco na skórę, dlatego stosuje się je przy produkcji żeli pod prysznic i mydeł. Maseczki, toniki czy mleczka kosmetyczne na bazie melonów działają chłodząco na skórę, dobre są więc przy różnego rodzaju opryszczkach i trądziku
→ Melony możemy sadzić i hodować również we własnych ogródkach i na działkach. Są dość wymagające, ale przy odrobinie wytrwałości spokojnie można zapewnić im najlepsze warunki do wzrostu
→ Melon w języku angielskim i francuskim to Melon, w języku niemieckim - Melone, w języku hiszpańskim - Melón