Napoje izotoniczne. Czy warto po nie sięgać?

   Woda jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, a jednak bardzo łatwo ją utracić. Wystarczy upalny dzień lub intensywny trening fizyczny. Wraz z wodą tracimy też cenne minerały, w tym potas i sód, dzięki którym organizm utrzymuje prawidłowy poziom elektrolitów. Przed zaburzeniami równowagi wodno-elektrolitowej mogą chronić napoje izotoniczne, nie każdy jednak może z nich korzystać. Czym są izotoniki i czy warto po nie sięgać?

Napoje izotoniczne

   Napoje izotoniczne (izotoniki) mają za zadanie utrzymać odpowiedni poziom nawodnienia organizmu i przywrócić równowagę wodno-elektrolitową. To szczególnie istotne dla osób, które utraciły dużo wody i elektrolitów, na przykład na skutek intensywnego treningu, wysokich temperatur, biegunki lub wymiotów. Izotoniki zatem są zatem skierowane przede wszystkim dla sportowców. Podobne do napojów izotonicznych są napoje hipotoniczne, które szybko uzupełniają niedobory wody i napoje hipertoniczne, które są zastrzykiem energii dla organizmu. Natomiast w odróżnieniu od napojów energetyzujących, izotoniki maja niską zawartość cukru i w niewielkim stopniu nasycone są dwutlenkiem węgla.

   Osoby, które wykonują standardowe, umiarkowanie treningi, nie muszą spożywać izotoników; niedobór płynów uzupełnią zwykłą wodą źródlaną lub mineralną. Za trening umiarkowany uznaje się taki, którego czas trwania nie przekracza sześćdziesięciu minut. O zaawansowanym, intensywnym treningu mówi się wtedy, gdy trwa on przynajmniej 1-2 godziny; dotyczy to najczęściej osób, które są zawodowymi sportowcami lub które poświęcają kilka godzin dziennie na ćwiczenia. Intensywne, wysiłkowe treningi (np. bieganie w maratonach czy pływanie kilka godzin dziennie) wpływa na zwiększoną utratę wody, a w konsekwencji i elektrolitów.

   Elektrolity to kationy i aniony, które są istotne m.in. dla przeprowadzania skurczów i rozkurczów mięśni. Ponadto zatrzymują wodę w organizmie, dzięki czemu nie dochodzi do odwodnienia. Ich niedobór może wiązać się z osłabieniem i zmęczeniem, sennością, obrzękami nóg, biegunkami i zaburzeniami pracy serca. Aby nie doprowadzić do zaburzeń, trzeba uzupełnić poziom elektrolitów w organizmie.

   Bezpośrednio po zakończeniu treningu zaleca się spożywać ok. 0,5 l izotonika, a następnie powinno się nawadniać nim regularnie organizm w odstępach 15-20 minut przez pełną godzinę. To, że nie odczuwamy pragnienia nie oznacza, że organizm został prawidłowo nawodniony.



Skład napojów izotonicznych

   Napoje izotoniczne powinny zawierać wodę, witaminy, minerały i glukozę. To wzorcowy skład, choć sklepowe napoje często zawierają też dodatkowe barwniki. Do najczęściej dodawanych barwników zalicza się czerwień koszenilową, błękit brylantowy, żółcień chinolinową i żółcień pomarańczową. W małych dawkach nie są one szkodliwe dla organizmu; producent musi spełniać normy europejskie, gdy wzbogaca dany produkt w barwniki. Warto jednak pamiętać, że regularne ich spożywanie może niekorzystnie wpływać na organizm, np. poprzez wywołanie reakcji alergicznej. Dodatkowo w sklepowych izotonikach możemy spotkać sztuczne substancje słodzące (np. aspartam, acesulfam-K), regulatory kwasowości (np. cytryniany), aromaty i stabilizatory.

   Jeśli nie mamy możliwości stworzenia własnego izotonika, możemy kupować gotowe, choć warto wybrać te z możliwie najkrótszym składem i z jak najmniejszą ilością barwników. Jeśli natomiast mamy możliwość przygotowania własnego izotonika, warto z tego skorzystać. Zrobienie własnego napoju jest bardzo proste - wystarczy woda, wartościowa sól (himalajska, kłodawska kamienna, morska), miód. Dodatkowo izotonik można przygotować nawet dzień przed i w razie potrzeby zabrać go ze sobą w trasę.



Minerały w napojach izotonicznych

   Najistotniejszy jest zawarty w soli sód, który reguluje gospodarkę wodną organizmu, a dokładniej reguluje ilość wody, która znajduje się w przestrzeniach międzykomórkowych. Co więcej, razem z potasem oddziałuje też na utrzymanie ciśnienia we krwi.

   W kupnych napojach izotonicznych można też znaleźć wspomniany wyżej potas, który zapobiega arytmii, uczuciu zmęczenia i obrzękom kończyn.

   Można też znaleźć izotoniki z magnezem i wapniem. Oba minerały bardzo łatwo wypłukują się z organizmu, nie tylko przez sport, ale też np. przez picie kawy i herbaty. Magnez i wapń pełnią wiele istotnych ról w organizmie, odpowiadają m.in. za regulację napięcia mięśni, a dodatkowo wspierają regenerację ciała po intensywnym wysiłku. Warto czytać składy napojów izotonicznych i wybrać odpowiedni dla siebie. Magnez w połączeniu z potasem mają działanie regenerujące, a ich niedobór sprawia, że organizm szybciej się męczy.