Niedrożność jelit. Objawy, przyczyny i leczenie choroby

   Niedrożnością jelit można nazwać stan, w którym występują zaburzenia w przemieszczaniu się resztek pokarmu przez jelito cienkie i grube. Objawami dolegliwości są m.in. wymioty, bóle brzucha i nudności. Niedrożność może być konsekwencją nowotworów, przepukliny, guzów lub zrostów. Poznaj objawy, przyczyny i metody leczenia choroby.

   Niedrożnością jelit można nazwać stan, w którym następuje zatrzymanie pasażu treści jelitowej. Resztki pokarmowe i woda, które kumulują się w poszczególnych częściach jelit, tworzą idealne środowisko dla rozwoju bakterii. Te natomiast produkują w procesie fermentacji sporą ilość gazów, co stymuluje ciśnienie w jelicie i prowadzi do rozdęcia jego ściany. Rozciągnięta ściana jelita powoduje zaburzenia w przepływie krwi. W konsekwencji dochodzi do translokacji, czyli migracji drobnoustrojów z jelita do jamy otrzewnej i krwi. Często występują także zaburzenia gospodarki elektrolitowej. Wymienione zaburzenia są przyczyną niedrożności jelit, objawiające się nudnościami, wymiotami, bólami brzucha, trudnościami w oddawaniu gazów i stolca.

Mechaniczna niedrożność jelit

   W pewnej części jelita pojawia się przeszkoda mechaniczna, umiejscowiona przeważnie w obszarze jelita grubego. Mechanizm powstawania tego typu dolegliwości wiąże się z:

- niedrożnością obturacyjną (obecność kamieni żółciowych lub nowotworu, przyczynia się do zamknięcia światła jelita),
- niedrożnością jelit strangulacyjną (dochodzi do ucisku naczyń krwionośnych, które zasilają jelita; pojawia się anemia, może dojść do martwicy jelita, perforacji i w rezultacie do zapalenia otrzewnej). Ten rodzaj niedrożności może wystąpić na skutek skrętu jelita albo zrostów pooperacyjnych.



Niedrożność jelit - przyczyny

- wgłobienie jelita,
- zrosty pooperacyjne (wewnątrzotrzewnowe),
- nowotwór,
- skręt jelit,
- obecność kamieni żółciowych,
- przepuklina jamy brzusznej,
- zapalenie uchyłków,
- zapalenie jelita grubego,
- obecność ciał obcych lub pasożytów,
- choroba Leśniowskiego-Crohna.



Niedrożność jelit - objawy

   Do objawów niedrożności jelit należą:

- zatrzymanie gazów oraz stolca,
- cyklicznie narastające bóle brzucha,
- nudności,
- wzdęcie brzucha (w zaawansowanej fazie choroby),
- wymioty (początkowo treścią pokarmową, a potem jelitową).

   Niedrożność jelit to ciężkie schorzenie, które w przypadku braku podjęcia jakichkolwiek działań leczniczych (głównie leczenia operacyjnego) może doprowadzić nawet do zgonu w ciągu kilkunastu godzin. Nie zawsze jest możliwość dogłębnego zidentyfikowania przyczyny niedrożności przewodu pokarmowego i warto dodać, że nie to jest najistotniejsze. Ważne, aby w przypadku podejrzenia dolegliwości, natychmiast odesłać pacjenta na oddział chirurgiczny. Jeśli ktoś odczuwa objawy związane z niedrożnością jelit, powinien możliwie jak najszybciej skontaktować się z lekarzem lub gastrologiem.



Diagnostyka

   Aby zdiagnozować niedrożność jelit, niezbędne jest przeprowadzenie wywiadu lekarskiego z chorym i wykonanie badania fizykalnego.

   Przy podejrzeniu choroby lekarz może zlecić wykonanie badania obrazowego (np. badanie RTG, które obrazuje rozdęte pętle jelitowe oraz ilość płynu). Niejednokrotnie test ten wykrywa też obecność ciała obcego w świetle jelita. Kolejnym badaniem jest tomografia komputerowa, która pozwala ocenić, gdzie dokładnie pojawiła się niedrożność i umożliwić znalezienie przyczyny ułomności, np. choroba Leśniowskiego-Crohna. Oprócz powyższych testów specjalista może zlecić wykonanie USG jamy brzusznej.

   Badania, które pozwalają uwidocznić obszary niedrożności, to:

- badanie endoskopowe,
- badanie kontrastowe przewodu pokarmowego.

   Poza badaniami obrazowymi istotne jest także przeprowadzenie testów laboratoryjnych, np. gazometrii, amylazy, glukozy, poziomu elektrolitów, morfologii krwi.



Niedrożność jelit - metody leczenia

   Przy wprowadzaniu odpowiednich sposobów leczenia należy wziąć pod uwagę przyczynę choroby. Niedrożność może być leczona chirurgicznie bądź zachowawczo. Ważne jest właściwe przygotowanie pacjenta do operacji. Należy przede wszystkim ustabilizować gospodarkę kwasowo-zasadową oraz wodno-elektrolitową organizmu. Do jelita czczego lub żołądka zakłada się zgłębnik, który ma na celu odbarczyć niedrożne jelito. Pacjentowi podaje się także antybiotyki.



Terapia w zależności od przyczyny choroby:

Przepukliny

   Po oddzieleniu przepukliny przecina się jej worek i odprowadza zawartość. Później przepuklina zostaje zamknięta - w tym celu implantuje się siatkę albo wykorzystuje się tkanki własne pacjenta. Jeśli nastąpi martwica, wycina się martwy odcinek i tworzy zespolenie.


Ciało obce, kamienie żółciowe

   Można je usunąć z jelita poprzez jego nacięcie.


Zrosty

   Gdy po założeniu zgłębnika zgromadzona treść zostanie usunięta, zrosty przecina się, aby zapobiec nawrotom dolegliwości po powstaniu nowych zrostów jelita. Wówczas precyzyjnie układa się je ze sobą, a potem wzajemnie zszywa.


Kolka żółciowa, kolka nerkowa

   Zazwyczaj wystarczy podać choremu leki przeciwbólowe.


Skręt jelita

   Można je uwolnić operacyjnie bądź endoskopowo, jeśli nastąpił skręt esicy.


Kamienie kałowe

   Najczęściej są usuwane ręcznie lub przy zastosowaniu wlewu doodbytniczego. Aczkolwiek istnieją przypadki, w których trzeba je usunąć operacyjnie.


Zamknięcie naczyń krezkowych

   Aby wznowić przepływ przez naczynia, przeprowadza embolektomię lub naczyniowy pomost, który obiega naczynie. W wielu przypadkach na skutek martwicy jelita niezbędna jest kompleksowa jego resekcja.


Wgłobienie

   Po odseparowaniu zmiany wgłobione jelito delikatnie się wysuwa. Jeżeli występuje guz, martwica lub inne podłoże wgłobienia to następuje resekcja jelita.



Jak powinna wyglądać dieta po operacji niedrożności jelit?

   Po operacji z powodu niedrożności jelit powinna zostać wprowadzona prawidłowa dieta. Nowe pokarmy włącza się do diety chorego stopniowo. Zaczynając od diety "zero", rekonwalescent otrzymuje posiłki płynne, w formie kleików, a kończąc na diecie lekkostrawnej. W jadłospisie chorego powinny znajdować się pokarmy delikatne i lekkostrawne, które bez problemu organizm będzie mógł wydalić. Optymalną dietę należy utrzymywać zwykle przez 4-6 tygodni po operacji. Przez ten czas nie należy spożywać tłustych, smażonych mięs i przetworzonych produktów mięsnych. Można za to sięgać po chude kawałki mięs, najlepiej przygotowywane na parze lub w wodzie. W diecie należy ograniczyć owoce, zarówno surowe, jak i suszone. To samo dotyczy owoców kandyzowanych i soków z miąższem. Jednak dojrzałe banany można uwzględnić w jadłospisie. Nie należy jeść smażonych i surowych warzyw, nasion roślin strączkowych, ogórków, kiszonej kapusty oraz grzybów. Zalecane jest jasne pieczywo z mąki pszennej, bez dodatku ziaren i innych składników (np. otrębów, suszonych owoców). Należy bardzo dokładnie przeżuwać jedzenie, aby otrzymać papkowatą konsystencję. Zalecane jest przyjmowanie niewielkich posiłków.