Objawy i przyczyny wysypki polekowej

   Łatwa dostępność leków sprawia, że coraz częściej u osób nadużywających farmaceutyki spotykamy się z uczuleniem na konkretny lek. Wiele czynników ma wpływ na wystąpienie alergii polekowej (np. wiek). Zmiany skórne są najczęstszym objawem uczulenia na dany farmaceutyk. Odczyny polekowe mogą mieć postać osutki plamisto-grudkowej lub pokrzywki.

   Uczulenie na dany rodzaj leku jest coraz powszechniejszym problemem, z którym boryka się coraz to większa grupa pacjentów. Jedną z głównych grup leków, które najczęściej powodują reakcję uczuleniową są antybiotyki.

Co to jest alergia polekowa?

   Uczulenie na lek jest nieprawidłową reakcją organizmu na dany lek, który został podany w prawidłowej, dozwolonej dawce. Alergia może być spowodowana przez substancję czynną zawartą w danym preparacie, jak również przez substancję pomocniczą.

   Po pierwszym kontakcie z danym lekiem nasz układ immunologiczny zapamiętuje dany alergen i zaczyna tworzyć przeciwciała przeciwko niemu. Reakcja uczuleniowa nie pojawi się po pierwszym zastosowaniu, lecz dopiero za kolejnym razem stosowania.



Czynniki ryzyka

   Na wystąpienie uczulenia spowodowanego przez lek ma wpływ wiele czynników. Jednym z kluczowych jest płeć i wiek. Zaobserwowano również, że wysypka u dzieci występuje o wiele rzadziej, niż u osoby dorosłej. Może mieć to związek z przyjmowaniem większych ilości leków przez osoby dorosłe, co jest jednym z głównych czynników predysponujących do rozwinięcia się reakcji alergicznej. Czynniki alergiczne częściej występują u kobiet, niż u mężczyzn. Plamy na ciele po zażywaniu leków występują najczęściej i osób nadużywających alkoholu oraz palaczy.

   Istnieją choroby przewlekłe, które predysponują do wystąpienia szybkiej reakcji alergicznej, m.in. mukowiscydoza, AIDS oraz gruźlica. Należy wziąć pod uwagę fakt, że predyspozycja do wystąpienia alergii może być uwarunkowane skłonnościami genetycznymi.

   Można założyć, że praktycznie wszystkie leki mogą być przyczyną wystąpienia odczynu alergicznego. Dotyczy to również leków, które będziemy stosować w leczeniu reakcji uczuleniowej, czyli leków kortykosteroidów oraz przeciwhistaminowych.

   Do leków wywołujących uczulenie, możemy zaliczyć:

- Barbiturany,
- Leki zwiotczające,
- Środki kontrastowe,
- Opiaty,
- Preparaty miejscowo znieczulające,
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne,
- Sulfonamidy,
- Antybiotyki beta-laktamowe.



Wysypka po lekach

   Zmiany skórne po zastosowaniu leku jest najczęstszym objawem uczulenia na farmaceutyki. Ze względu na dynamikę rozwoju zmian skórnych po podaniu leku, może je podzielić na 2 grupy:

- Reakcja natychmiastowa: pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy po lekach,
- Reakcja opóźniona: reakcje fototoksyczne, osutka plamisto-grudkowa, rumień, plamica, wyprysk kontaktowy.

   Najczęściej występującymi odczynami skórnymi polekowymi jest pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy. Podczas pokrzywki mamy do czynienie z powstawaniem bąbli pokrzywkowych, którym najczęściej towarzyszy rumień i świąd. Obrzęk naczynioruchowy powoduje wystąpienie ogromnych obrzęków w błonach śluzowych oraz na skórze.

   Oba przypadki występują bardzo często. Najczęściej pojawiają się po zastosowaniu leków: niesteroidowych leków przeciwzapalnych, sulfonamidu oraz antybiotyków beta-laktamowych.



Rumień po lekach

   Kolejnym odczynem często występującym po lekach jest rumień. Możemy wyróżnić w tej grupie:

- Rumień wielopostaciowy z czerwonymi zmianami na powierzchni skóry, a czasem występującymi na błonach śluzowych oraz w postaci martwicy i pęcherzy, doprowadzającymi do spełzania rozległych powierzchni naskórka; to takich zmian dochodzi najczęściej po zastosowaniu: propranololu, barbituranu, tetracykliny, furosemid, sulfonamidy, antybiotyki beta-laktamowe.
- Rumień guzowaty, dochodzi w tym przypadku do bolesnych guzków, najczęściej zlokalizowanych w obrębie podudzia; lekami wywołującymi tą przypadłość są: niesteroidowe leki przeciwzapalne, tetracykliny, sulfonamidy, salicylany,
- Rumień trwały, czyli przebarwienie na skórze, które pojawia się ciągle w tym samym miejscu; lekami wywołującymi tą przypadłość są: barbiturany, metronidazol, tetracykliny, sulfonamidy, niesteroidowe leki przeciwzapalne.



W jaki sposób diagnozować i leczyć?

   Diagnostyka w głównej mierze opiera się na wykonywaniu testów alergicznych, które pozwolą określić, który z danych leków nas uczula. Najczęściej są wykonywane testy skórne, które polegają na naniesieniu alergenu na skórę i nakłucie w tym miejscu skóry. Pojawienie się zaczerwienionej skóry oraz bąbla po kilku minutach świadczy o uczuleniu.

   Kolejnym testem jest test prowokacyjny, który polega na podaniu alergenu drogą doustną, oskrzelową lub też pokarmową i odtworzenie reakcji uczuleniowej. Pozwala to na określeniu czy dany alergen powoduje reakcję uczuleniową.



   Miejmy na uwadze, że wysypki na ciele po lekach ustępują w momencie odstawienia danego leku, który w swoim składzie zawiera alergen. Podczas, gdy ma miejsce łagodna reakcja uczuleniowa podaje się leki przeciwhistaminowe, a w ciężkich przypadkach glikokortykosteroidy.