Olej z czarnuszki to olej otrzymywany z tłoczenia nasion czarnuszki siewnej (łac. Nigella sativa L.). Od starożytności był wykorzystywany jako zamiennik pieprzu w kuchni indyjskiej, egipskiej oraz wśród Greków i Rzymian. Swoje zastosowanie znalazł również jako środek pomocny w leczeniu wielu schorzeń.
Czarnuszka znana jest też jako czarny kminek, czarny sezam, rzymska kolendra czy kąkolnica. Olej z czarnuszki jest dziś szeroko wykorzystywany w gastronomii. Ma również wiele właściwości odżywczych, które znajdują zastosowanie w profilaktyce wielu chorób. Jego smak jest bardzo intensywny, gorzkawy, przez niektóre osoby określany jako pieprzny. Jakie więc jest jego zastosowanie, czemu zawdzięcza swoje zdrowotne właściwości oraz jak go wykorzystać?
|
|
Skład chemiczny oleju z czarnuszki
Olej z czarnuszki tłoczony na zimno posiada cenne właściwości zdrowotne. Zawiera ok. 53% kwasu linolowego (rodzina kwasów tłuszczowych omega-6), 25% kwasu oleinowego (rodzina kwasów tłuszczowych omega-9) oraz 1% kwasu alfa-linolowego (rodzina kwasów tłuszczowych omega-3) oraz flawonoidy, saponiny, witaminę E i A, witaminy z grupy B, selen, potas, magnez oraz drogocenne antyoksydanty. Olej z czarnuszki zawiera substancje aktywne, którym zawdzięcza swoje zdrowotne właściwości. Na szczególną uwagę zasługują:
- Tymochinon, który jest silnym antyoksydantem. Działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i antynowotworowo. Reguluje poziom cholesterolu we krwi oraz poprawia trawienie.
- Malantyna - wykazuje działanie przeciwwirusowe, antybakteryjne oraz przeciwbólowe.
- Tymohydrochinon - jest bardzo silnym antyoksydantem.
- Tymol - wykazuje działanie antyutleniające i antyseptyczne.
- Karakrol - działa żółciopędnie, przeciwbólowo i przeciwskurczowo.
- Kwercetyna - działa przeciwalergicznie, zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób serca i układu krążenia.
Właściwości hipoglikemiczne oleju z czarnuszki
Olej z czarnuszki wykazuje działanie zmniejszające stężenie glukozy we krwi. Poprawia wrażliwość na insulinę i pomaga zmniejszyć stężenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c) oraz enzymu dysmutazy ponadtlenkowej (SOD). Wspomaga także regenerację komórek trzustki, które wytwarzają insulinę. W badaniu zaobserwowano, że po 5 godzinach od podania oleju z czarnuszki, poziom glukozy we krwi wśród badanych spadł o ok. 20%.
Właściwości hipolipidemiczne oleju z czarnuszki
Olej z czarnuszki obniża poziom całkowitego cholesterolu, trójglicerydów, homocysteiny oraz frakcji "złego" cholesterolu LDL (ang. Low Density Lipidprotein). Jednocześnie zwiększa stężenie frakcji "dobrego" cholesterolu HDL (ang. High Density Lipidprotein). Olej z czarnuszki zapobiega dzięki temu powstawaniu zmian miażdżycowych i chroni przed chorobami układu krążenia.
Właściwości wspomagające funkcjonowanie układu pokarmowego oleju z czarnuszki
Olej z czarnuszki wykazuje działanie łagodzące wzdęcia oraz likwidujące zgagę. Wspomaga trawienie oraz chroni błonę śluzową żołądka i jelit przed wrzodami. Ochrania wątrobę oraz wspomaga wydzielanie żółci. W przeprowadzonym badaniu wśród osób z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby zauważono, że olej z czarnuszki obniża poziom frakcji cholesterolu LDL i triglicerydów. Dodatkowo zauważono korzystny wpływ na wydzielanie enzymów wątrobowych ALT (aminotransferaza alaninowa) i AST (aminotransferaza asparaginowa).
Właściwości zwiększające odporność oleju z czarnuszki
Zawarte w oleju z czarnuszki substancje aktywne wspomagają produkcję limfocytów, pomagają zwalczać przeziębienia oraz choroby górnych dróg oddechowych. Działają także przeciwzapalnie, mają właściwości antywirusowe, antygrzybiczne i antypasożytnicze.
Właściwości antynowotworowe oleju z czarnuszki
Olej z czarnuszki dzięki wysokiej zawartości antyoksydantów chroni przed działaniem szkodliwych wolnych rodników oraz wykazuje zdolność apoptozy komórek nowotworowych. Swoje działanie zawdzięcza dużej ilości silnego przeciwutleniacza, jakim jest tymochinon. Zauważono, że zawartość tego składnika determinuje również przeciwzapalne właściwości oleju.
Właściwości przeciwzapalne oleju z czarnuszki
Właściwości przeciwzapalne czarnuszki wykorzystywane są w leczeniu bólów reumatycznych oraz w reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS).
Właściwości antybakteryjne oleju z czarnuszki
Olej z czarnuszki wykazuje działanie przeciw bakteriom Staphylococcus albus (gronkowiec biały), Vibrio cholerae (przecinkowiec cholery) i Escherichia coli (pałeczka okrężnicy), Salmonella typhi (pałeczka duru brzusznego). Zauważono, że olej z czarnuszki wykazuje najsilniejszą aktywność wobec bakterii Gram (-).
Wykorzystanie oleju z czarnuszki w gastronomii
Olej z czarnuszki stosowany jest jako dodatek do pieczywa, serów oraz sałatek i surówek. Może być wykorzystywany do przygotowywania dipów i sosów do mięs oraz ryb. Należy spożywać go na zimno. Ze względu na brak procesów rafinacji nie powinien być poddawany działaniu wysokich temperatur, dlatego nie nadaje się do smażenia i pieczenia.
Olej z czarnuszki - przechowywanie, termin przydatności do spożycia, ceny
Olej z czarnuszki powinien być przechowywany w pojemnikach z ciemnego szkła i w chłodnym miejscu, co uchroni go przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych oraz procesów utleniania. Nierafinowany olej z czarnuszki powinien być wykorzystany w ciągu 9 miesięcy od daty tłoczenia. Ceny za 100 ml oleju zaczynają się już od 12 zł.