Szparagami nazywa się ponad 200 gatunków roślin. To byliny z rodziny szparagowatych, które pochodzą z obszarów Azji Mniejszej, zachodniej Syberii, Afryki Północnej i południowej Europy, jednak tradycja tej uprawy zapoczątkowana została w rejonie Morza Śródziemnego - przez Greków, Rzymian i Egipcjan i to już 4500 lat temu.
Nazwa warzywa wywodzi się od greckiego słowa "asparagus" - co znaczy "młody pęd". Z terenu Włoch szparagi wyruszyły na podbój Europy, do Francji dotarły w XV wieku, następnie dotarły do Anglii, Niemiec, Hiszpanii i Belgii. W Polsce szparagi pojawiły się w XVIII wieku. Zbiory szparagów odbywają się od połowy maja do połowy czerwca. Dojrzałe szparagi osiągają do 20 cm długości i 1 cm średnicy. Obecnie uprawy szparaga możemy znaleźć na całym świecie, zaś największymi producentami są Chiny, Peru i Niemcy. Szparagi wykorzystywane są w kuchni, ale niektóre gatunki są również roślinami ozdobnymi. My skupimy się jednak na tych, z których można wyczarować coś pysznego... i przy okazji, zdrowego!
|
|
Zielone, białe i fioletowe szparagi - czym się różnią?
W sklepach znajdziemy szparagi zielone, białe oraz fioletowe. To pędy rośliny tego samego gatunku, ale w różny sposób uprawianej.
Szparagi zielone są najcieńsze, a ich smak jest najbardziej wyrazisty. Są na tyle miękkie, że nie wymagają obierania przed gotowaniem, co przekłada się również na ich właściwości - już w szkole podstawowej dowiadujemy się przecież, że to właśnie pod skórką znajduje się większość zawartych w warzywach i owocach witamin. Zielone szparagi są bogatym źródłem potasu, magnezu, fosforu oraz wapnia.
Białe szparagi zawdzięczają swój kolor temu, iż rosną pod ziemią (w przeciwieństwie do tych zielonych, które mają kontakt z promieniami słonecznymi, więc wytwarzają odpowiedni barwnik). Ich smak jest łagodniejszy od tego charakterystycznego dla zielonych. Są również grubsze i twardsze - trzeba je przed gotowaniem obrać.
Fioletowe szparagi są stosunkowo nieznane i niepopularne. Trudno się je uprawia i zbiera, gdyż fioletowy kolor szparagi mają tylko przez bardzo krótki czas zanim staną się zielone (to pewnego rodzaju stadium przejściowe).
Szparagi a odchudzanie
Szparagi są warzywem niskokalorycznym - 100 gramów tego warzywa dostarcza jedynie 20 kalorii (kcal). Poza tym, mają niski indeks glikemiczny, mało przyswajalnych węglowodanów oraz sporo błonnika. Tym samym mogą być włączone do redukcyjnej diety różnego typu - do takiej, która bazuje na limicie kalorii, do diety niskoglikemicznej (Montignaca), niskowęglowodanowej, proteinowej (II faza i dalej) etc.
Szparagi - właściwości
Szparagi są bogatym źródłem:
- witaminy B9 (kwasu foliowego) - (dzięki czemu opóźniają procesy starzenia i umożliwiają regenerację uszkodzonych komórek)
- witaminy K1
- witamin B1 i B2
- witaminy A i E (a więc mają pozytywny wpływ na stan włosów, skóry i paznokci)
- witaminy C (wzmacniają odporność organizmu)
- asparaginy (regulują więc gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu i wspomagają pracę nerek)
- żelaza
- manganu
- potasu (usuwają nadmiar wody z organizmu)
- błonnika i prebiotyków (zapobiegają zaparciom, a więc zmniejszają ryzyko zachorowania na raka dolnych odcinków układu pokarmowego, prebiotyki są naturalną "pożywką" dla dobrej mikroflory jelitowej)
Kalorie i wartości odżywcze - szparagi
Składnik | Zawartość w 100 [g] |
---|---|
Kalorie (wartość energetyczna) | 20 kcal / 84 kJ |
Białko | 2,20 g |
Tłuszcz ogółem | 0,12 g |
Kwasy tłuszczowe nasycone | 0,04 g |
Kwasy tłuszczowe jednonienasycone | 0 g |
Kwasy tłuszczowe wielonienasycone | 0,05 g |
Kwasy tłuszczowe omega-3 | 0,01 g |
Kwasy tłuszczowe omega-6 | 0,04 g |
Węglowodany | 3,88 g |
Błonnik pokarmowy | 2,1 g |
Witamina A | 756 I.U. |
Witamina D | 0 I.U. |
Witamina E | 1,13 mg |
Witamina K1 | 41,6 µg |
Witamina C | 5,6 mg |
Witamina B1 | 0,143 mg |
Witamina B2 | 0,141 mg |
Witamina B3 (PP) | 0,978 mg |
Witamina B6 | 0,091 mg |
Witamina B9 (kwas foliowy) | 52 µg |
Witamina B12 | 0 µg |
Witamina B5 (kwas pantotenowy) | 0,274 mg |
Wapń | 24 mg |
Żelazo | 2,14 mg |
Magnez | 14 mg |
Fosfor | 52 mg |
Potas | 202 mg |
Sód | 2 mg |
Cynk | 0,54 mg |
Miedź | 0,19 mg |
Mangan | 0,16 mg |
Selen | 2,3 µg |
Fluor | ~ |
Cholesterol | 0 mg |
Fitosterole | 24 mg |
Szparagi w kuchni
Szparagi gotuje się w wodzie (ustawia się je pionowo, w pęczkach, pozostawiając "łebki" ponad powierzchnią wrzącej wody) lub na parze. Można je również smażyć lub piec w piekarniku. Letnim hitem na wielu stołach jest również zupa krem ze szparagów.
Wodę, w której będziemy gotować szparagi zielone, solimy, ale tą do gotowania białych już nie. Niektórzy szefowie kuchni polecają natomiast dodać do niej trochę mleka lub np. sok z cytryny. Zielone szparagi gotujemy około 3-4 minut, białe - 10-15 minut. Przed podaniem dokładnie je odsączamy. Jeśli się nam spieszy, warto jest użyć do tego papierowych ręczników, które szybko wchłoną nadmiar wody.
Wspaniale smakują szparagi jedynie sparzone w gotującej się wodzie, a następnie przesmażone. "Łebki" szparagów, po podsmażeniu, mają wspaniały orzechowy posmak.
Najpopularniejsze dodatki do szparagów to np. bułka tarta (podsmażana, tak jak do gotowanej fasolki szparagowej lub kalafiora) oraz, w wersji bardziej dietetycznej i z pewnością, zdrowszej, oliwa z oliwek zmieszana z sokiem z cytryny (wystarczy tylko je nią skropić, a wydobędziemy ich smak). We Francji popularne są również podawane z sosem beszamelowym lub jajkami w koszulkach.
Warto wiedzieć, że szparagi powinniśmy przyrządzić i zjeść jak najszybciej po ich zakupieniu, tj. wtedy, gdy są jeszcze świeże. Możne je również zamrozić - najlepiej nadają się do tego szparagi zielone.
Szparagi mogą być zdrową przystawką lub podstawą zbilansowanego obiadowego dania. Wspaniale nadają się do sałatek oraz jako dodatek do mięs i jajek. Gdy tylko pojawią się w sklepach, wraz z nadejściem sezonu, warto skusić się na nie, gdyż zimą nie będzie już ku temu zbyt wielu okazji...