Tłuszcz w diecie. Dlaczego jest nam potrzebny?

   Tłuszcz dla naszego organizmu jest największym źródłem energii. W porównaniu do węglowodanów i białek posiada najwyższą kaloryczność, dlatego wiele osób stara się omijać tłuszcze, uważając, że są dla nas tuczące i szkodliwe. To duży błąd! Tłuszcze są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Tłuszcze m.in. chronią organizmy przed nadmierną utratą ciepła, są przekaźnikami biorącymi udział w regulacji hormonów i wpływają na układ krwionośny.

   Tłuszcze mają też wpływ na witaminy. Możemy się odżywiać bardzo zdrowo, ale dopóki nie spożywamy żadnych tłuszczów, to takie odżywianie nie ma sensu - witaminy A, D, E, K rozpuszczają się wyłącznie w tłuszczach.

Podział tłuszczów

   Tłuszcze możemy dzielić wg różnych kryteriów. Po pierwsze ze względu na pochodzenie - a więc: tłuszcze roślinne, zwierzęce, sztuczne i modyfikowane. Ze względu na stan skupienia: stałe i ciekłe. Ze względu na budowę chemiczną: proste, złożone, lipidy i pochodne. Najbardziej znanym podziałem jest ten ze względu na obecność wiązań: nasycone i nienasycone (jedno- i wielonienasycone). Tłuszcze nasycone zyskały złą sławę gdy całemu światu ogłoszono, że ich nadmiar w diecie przyczynia się do podwyższania poziomu złego cholesterolu i w konsekwencji miażdżycy, co w konsekwencji miało prowadzić do zawałów i chorób sercowo-naczyniowych. Jak się jednak okazuje nie warto z nich rezygnować, ponieważ te dalej powszechnie głoszone (choć w coraz mniejszym stopniu) opinie mają się nijak do faktycznej przyczyny schorzeń sercowo-naczyniowych. Dla przykładu nasycony kwas stearynowy obniża poziom cholesterolu LDL, podobnie jak wiele tzw. średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych (MCT - posiadają od sześciu do dziesięciu atomów węgla), które oprócz wpływu na profil lipidowy wspomagają przemianę materii i śmiało mogą po nie sięgać osoby z chorobami układu pokarmowego czy z niedożywieniem, a także osoby odchudzające się! Do tłuszczów nasyconych zaliczamy na przykład masło, smalec czy wszystkie tłuszcze pochodzenia zwierzęcego (także te, które znajdziemy np. w mięsie), ale także mający wiele prozdrowotnych właściwości olej kokosowy.

   Tłuszcze jedno- i wielonienasycone znajdziemy przede wszystkim w produktach pochodzenia roślinnego (orzechy, siemię lniane, nasiona chia, oliwki), ale również w rybach. Nie bez powodu mówi się, że ryby - szczególnie te tłuste są zdrowe. Ryby zawierają bardzo dużo kwasów omega-3 (EPA i DHA), niezwykle cennych dla naszych organizmów. Dlaczego? Nasze organizmy nie potrafią same wyprodukować tych kwasów, które są niezbędne do funkcjonowania. Kwasy omega-3 wpływają na wzrost poziomu dobrego cholesterolu HDL, obniżenie poziom trójglicerydów we krwi oraz mają działanie przeciwzapalnie. Co więcej, kwasów omega-3 szczególnie potrzebuje do pracy mózg. To właśnie te kwasy budują naszą korę mózgową! Dzięki nim mamy prawidłową koncentrację i jesteśmy w stanie spędzić długie godziny przy nauce.

   Tłuszcze wielonienasycone mają korzystny wpływ na układ krążenia, ale uwaga, nie oznacza to, że możemy spożywać je bezkarnie w dużych ilościach - do tłuszczów wielonienasyconych zaliczamy również kwasy omega-6. Nasz organizm ich potrzebuje, ale badania pokazują, że spożywamy zbyt duże ilości kwasów omega-6 w stosunku do omega-3. Konsekwencją takiego jedzenia jest zaburzona praca układu sercowo-naczyniowego, hormonalnego i zaostrzanie stanów zapalnych.



Niebezpieczne diety niskotłuszczowe

   Kobiety przechodzące na diety często drastycznie obniżają spożycie tłuszczów, co może mieć tragiczne konsekwencje. Niedobór tłuszczów sprawia, że organizm nie jest w stanie prawidłowo pracować. Zbyt mała ilość tłuszczu w diecie wiąże się ze stale przesuszoną skórą, brakiem siły i zmęczeniem psychicznym (mimo odpowiedniej ilości snu nie masz siły na wiele rzeczy), zaparciami i wreszcie zaburzeniem miesiączkowania. Niedobór tłuszczu może nawet doprowadzić do sytuacji, w której owulacje u kobiety zatrzymują się i traci ona możliwość zajścia w ciążę. Dlaczego tak się dzieje? Skoro tłuszcz jest niezbędny do życia, to organizm robi wszystko, żeby utrzymać ciało w zdrowiu, zużywa więc zapasy przede wszystkim na pracę mózgu i układu krwionośnego - a jeśli tłuszczu jest mało, to już nie starcza go dla układu hormonalnego i rozrodczego, nie wspominają o cerze, włosach i paznokciach. Diety niskotłuszczowe wyniszczają organizmy, co ciało odczuwa zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz.



Sztuczne tłuszcze trans omijaj z daleka

   Za stworzenie sztucznych tłuszczy trans odpowiada człowiek - w dwudziestym wieku rozpoczęto produkcję przemysłowych tłuszczów trans, które powstają w wyniku przetworzenia olejów płynnych w oleje stałe. Olej stały posiada dłuższy termin przydatności do spożycia, ze względu na mniejsze utlenianie, dlatego znajdziemy go wielu różnych przetworzonych produktach - jest obecny w różnych kremach śniadaniowych, ciasteczkach, chlebie, chipsach i słonych przekąskach, fast-foodach i produktach proszkowanych (gotowe zupy, sosy). Jeśli nie czytamy na co dzień składów, to może się okazać, że sporo produktów w naszej kuchni zawiera sztuczne tłuszcze trans.

   Dlaczego sztuczne tłuszcze trans są niebezpieczne dla zdrowia? Ponieważ przyczyniają się do powstawania chorób serca, zwiększają ryzyko zachorowania na cukrzycę i nierzadko są przyczyną otyłości. Dodatkowo sztuczne tłuszcze trans mogą powodować insulinooporność, zaleca się maksymalne ograniczenie ich spożycie. Gdy robisz zakupy, czytaj uważnie składy produktów i odkładaj z powrotem na półkę wszystko, co zawiera w składzie słowo "utwardzony". Producenci żywności nie muszą informować o obecności tłuszczy trans w produkcie, ale często podkreślają to tak charakterystycznymi słowami jak "utwardzony", "częściowo utwardzony", "uwodorniony". Należy wiedzieć, iż istnieją naturalne, nie przemysłowe tłuszcze trans, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Tytułem przykładu można wskazać dwa takie kwasy: CLA, czyli sprzężony kwas linolowy oraz kwas wakcenowy.