Wady i zalety spożywania strączków

   Strączki niezmiennie mają swoich zwolenników i przeciwników. Do tych pierwszych należą przede wszyscy miłośnicy diety roślinnej, którzy uważają, że strączki są doskonałą alternatywą dla mięsa. Są doceniane między innymi za sporą zawartość białka, nie da się jednak ukryć, że inne występujące  w nich składniki wywołują liczne kontrowersje. Dlaczego?

   Strączki to inaczej warzywa strączkowe lub motylkowe grubonasienne, do których zaliczamy m.in. bób, groch, różne odmiany fasoli, soczewicę, ciecierzycę, soję. W Polsce stają się coraz popularniejsze za sprawą licznych przepisów wegańskich i wegetariańskich. Fasolę można przerobić na pasztet, soję na mleko i ser, soczewicę wykorzystać do spaghetti bolognese zamiast mięsa. Niestety, jak pokazują badania - spożywanie strączków nie każdemu wyjdzie na zdrowie.

Nie dla soi?

   Zdecydowanie największe kontrowersje wiążą się ze spożywaniem soi - coraz trudniej jest znaleźć w sklepach produkty, które nie zawierają soi. Jeśli nie jest dodawana do mięsa, to przynajmniej karmi się nią zwierzęta. Coraz popularniejsze są również różne produkty sojowe (sosy, tofu, miso, natto, tempeh). Teoretycznie soja kojarzy się dobrze - jest często spożywana w Azji, a przecież kuchnię azjatycką promuje się jako stosunkowo zdrową. Warto jednak pamiętać o tym, że Azjaci spożywają soję sfermentowaną, w przeciwieństwie do Europejczyków. Niesfermentowana zawiera sporo toksyn.

   Dodatkowo soja zawiera fitoestrogeny, nazywane roślinnymi hormonami. Niektórzy lekarze proponują kobietom hormonalną terapię zastępczą fitoestrogenami, jednak warto pamiętać, że to nie są prawdziwe hormony. Mogą zmniejszać objawy menopauzy, ale znacznie częściej są po prostu? szkodliwe. Dlaczego? Fitoestrogeny, które występują w soi, mogą zmniejszać przyswajalność jodu do organizmu, co może prowadzić do chorób tarczycy. Dodatkowo istnieją sprzeczne badania na temat wpływu fitoestrogenów z soi niefermentowanej na raka piersi - niektórzy badacze uważają, że redukują szansę zachorowania na raka, inni sugerują, że jest wprost przeciwnie. Najwięcej fioestrogenów występuje we wspomnianej już soi, ale pojawiają się także w innych roślinach strączkowych.

   Ponadto sama soja zwiększa zapotrzebowanie na witaminę D, a większość ludzi i tak ma już jej niedobór, co prowadzi do depresji i osteoporozy.



Niebezpieczne lektyny

   Lektyna to białko, które występuje w strączkach. Roślina je wytwarza po to, by obronić się przed zagrożeniami - innymi roślinami, grzybami, zwierzętami czy ludźmi. W szczególnie niebezpiecznej formie można ją spotkać w fasoli. Lektyna blokuje przepływ składników odżywczych; przykleja się do jelita cienkiego i uszkadza jego strukturę. Mogą powodować stany zapalne i prowadzić do chorób autoimmunologicznych (lektyny wpływają na zmniejszenie się grasicy). Niestety, nie da się ich zniszczyć wysokimi temperaturami (czyli np. poprzez gotowanie, są bardzo odporne na różne zabiegi).



Saponiny, czyli dlaczego strączki są szkodliwe

   Saponiny to szkodliwe alkaloidy, występujące m.in. w soi (ale także w innych roślinach strączkowych). Spożywanie ich może prowadzić do anemii, ponieważ powodują tzw. "hemolizę" czerwonych krwinek, czyli przepuszczają hemoglobinę do osocza krwi. Warto wiedzieć, że saponiny w dużej ilości są trucizną - gdyby w skoncentrowanej dawce dostały się do naszych organizmów, mogłyby doprowadzić do porażenia rdzenia kręgowego. Saponiny można częściowo wypłukać ze strączków poprzez moczenie ich w wodzie, nie da się jednak usunąć ich w całości. Strączki zawierają również tioglikozydy, które są nazywane substancjami wolotwórczymi. Oznacza to, że mogą zaburzać produkcję hormonów przez tarczycę.



Problemy trawienne

   Nie od dziś wiadomo, że strączki mogą powodować wzdęcia i prowadzić do dyskomfortu, a także problemów z wypróżnianiem. Na szczęście ten problem akurat można rozwiązać poprzez wspomniane już moczenie strączków - najlepiej jest zalać je wrzątkiem i odstawić na 12 godzin, wymienić wodę i odstawić na kolejne 12 godzin. W ten sposób choć częściowo zmniejszymy wzdęcia po strączkach.



Zalety spożywania strączków

   Dostarczanie białka. To ważne na osób będących na diecie roślinnej. Strączki zawierają sporo białka, choć należy pamiętać o tym, że są także bogate w węglowodany - o czym wspomina się rzadziej - dlatego lepiej nie łączyć ich z dużą ilością ryżu, makaronu itd., ponieważ jednorazowo dostarczymy sobie bardzo duże ilości energii.

   Dostarczanie błonnika. Strączki mają sporo błonnika, który ułatwia trawienie i oczyszcza jelita, a także reguluje poziom cukru we krwi.

   Mają niski indeks i ładunek glikemiczny, więc nadają się dla osób na diecie redukcyjnej. Jeśli nie ma żadnych przeciwwskazań, można je spożywać nawet w czasie odchudzania.

   Dostarczanie wielu witamin i minerałów. Warto sięgać szczególnie po sezonowe strączki, takie jak np. fasolka szparagowa i zielony groszek. Ten drugi ma bardzo dużo witamin z grupy B, zawiera sporo kwasu foliowego i przyspiesza metabolizm. Dodatkowo dobrze wiedzieć, że zielony groszek nie jest tak szkodliwy, jak np. soja i w sezonie śmiało można się nim zajadać. Z kolei fasolka szparagowa zawiera dużo witaminy A i przeciwutleniaczy, które chronią skórę przed procesami starzenia.



Spożywać czy nie spożywać?

   Warto korzystać ze strączków w okresie letnim - bób i groszek cukrowy pojawiają się na naszych stołach na stosunkowo krótki okres, a oba warzywa są bardzo bogate w minerały i witaminy. Na pewno lepiej odpuścić sobie wszelkie niefermentowane produkty sojowe, ponieważ czy tego chcemy, czy nie, i tak spożywamy je np. jedząc mięso (jeśli pasza dla zwierząt jest mieszana z soją), a ostatecznie to właśnie one są najbardziej szkodliwymi ze wszystkich strączków. Pozostałych produktów, czyli np. fasoli, również unikaj, jeśli masz problemy hormonalne (zaburzenia pracy tarczycy), ponieważ strączki utrudniają jej funkcjonowanie. Przy zespole policystycznych jajników także powinno się wykluczyć rośliny strączkowe ze względu na fitoestrogeny.