Dzisiaj jest: Czwartek, 14.11.2024 Imieniny: Serafina i Rogera



Ilość przepisów kulinarnych w serwisie: 5865

Wegetarianizm czy weganizm? Odmiany wegetarianizmu


Rozmiar tekstu: AAA
PDFDrukuj


Wegetarianizm czy weganizm? Odmiany wegetarianizmu


   Wegetarianizm potocznie kojarzony z dietą wykluczającą spożywanie mięsa może mieć różne oblicza. Pierwsze wzmianki na temat wegetarianizmu pojawiły się prawdopodobnie w I połowie XIX wieku.

   Początkowo utożsamiano go z warzywnym jadłospisem. Z biegiem lat pojawiały się modyfikacje wegetariańskiej diety, które dały początek nowym odmianom wegetarianizmu. Utożsamianie ich ze sobą i tworzenie na siłę jednolitej diety wegetariańskiej jest błędne ze względu na istnienie zasadniczych różnic między poszczególnymi odmianami wegetarianizmu. Co więcej, wegetarianizm może być rozumiany w szerszym aspekcie, nie tylko jako sposób odżywiania, ale jako sposób na życie. Podobnie można rozumieć każdą z jego poszczególnych odmian, bo choć mają cechy wspólne, to wyróżniają się pewnymi, charakterystycznymi zasadami i właściwościami. Zróżnicowanie odmian wegetarianizmu jest w dużej mierze konsekwencją rozpowszechnienia się tego sposobu odżywiania.





Semiwegetarianizm - nie jem czerwonego mięsa

   Semiwegetarianizm tak naprawdę jest pseudo odmianą wegetarianizmu i nie może być uznany za jego odmianę, wbrew swojej nazwie. Wynika to z faktu, że dieta semiwegetariańska wyklucza jedynie spożywanie czerwonego mięsa - a mięso w żadnej postaci nie może być spożywane przez wegetarian. W semiwegetarianizmie nie ma potrzeby rezygnowania z mięsa drobiowego czy ryb. Może się zatem okazać, że przeciętny Polak jest semiwegetarianinem nie zdając sobie z tego sprawy. Z badań wynika, że Polacy najczęściej wybierają właśnie mięso drobiowe rezygnując z czerwonego mięsa. Powodem jest z reguły cena i preferencje kulinarne.



Fleksitarianizm - wegetarianizm "na niby"?

   Fleksitarianizm podobnie jak semiwegetarianizm tak naprawdę jest pseudo wegetarianizmem. Ta specyficzna odmiana dopuszcza okazjonalne jedzenie mięsa. Fleksitarianie nie wywołują raczej zdenerwowania organizatorów na przyjęciach, gdzie podawane są potrawy mięsne czy też przygotowane na bazie innych zwierzęcych produktów. Fleksitarianie mogą sobie pozwolić na spożycie nawet do kilku posiłków mięsnych w ciągu tygodnia. Fleksitarianizm nie jest zatem ściśle związany z ideologią niekrzywdzenia zwierząt, lecz raczej ze zdrowym sposobem odżywiania i ograniczeniem ilości mięsnych produktów w diecie, które w nadmiarze mogą dostarczać zbyt dużej ilości tłuszczów nasyconych. Nic dziwnego, że fleksitarianie często spotykają się z uszczypliwością zarówno ze strony wegetarian, jak i ze strony osób spożywających mięso.



Pollowegetarianizm i pescowegetarianizm

   Pollowegetarianizm jest (pseudo) odmianą wegetarianizmu dopuszczającą spożywanie wyłącznie drobiowego mięsa. Wziąwszy pod uwagę ideologię wegetarianizmu można zarzucić tej odmianie to samo, co fleksitarianizmowi. Nie ulega jednak wątpliwościom, że wybór tego typu diety może mieć pozytywny wpływ na zdrowie, w tym zwłaszcza na ubytek zbędnej tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicy brzucha, przyczyniającej się do rozwoju chorób serca i układu krążenia. Pescowegetarianizm dopuszcza natomiast spożywanie ryb, co jest również korzystne dla zdrowia z wyżej wspomnianych powodów. Ponadto, ryby są bogatym źródłem kwasów, których w przeciętnej diecie zwykle brakuje. Pescowegetarianizm jest też często określany mianem ichtiwegetarianizmu. Pescowegetarianizm z założenia jest również pseudo odmianą wegetarianizmu.



Laktoowowegetarianizm - złoty środek

   Trudna nazwa tej odmiany wiąże się z tym, że osoby stosujące dietę laktoowowegetariańską nie rezygnują ze spożywania nabiału i jaj. Wspomniana odmiana diety wegetariańskiej jest bardzo rozsądna w przypadku, gdy jest problem z zaspokojeniem potrzeb organizmu w zakresie aminokwasów oraz pewnych minerałów i witamin, których źródłem są głównie produkty pochodzenia zwierzęcego. Laktoowowegetarianizm jest zatem swego rodzaju kompromisem, a nawet złotym środkiem między bardzo liberalnym fleksitarianizmem a dość rygorystycznym weganizmem. W ramach laktoowowegetarianizmu można dodatkowo wyróżnić dietę laktowegetariańską dopuszczającą spożywanie wyłącznie mlecznych produktów oraz jadłospis owowegetariański, który spośród zwierzęcych produktów zawiera tylko jaja.



Weganizm - istota wegetarianizmu?

   Weganizm, który początkowo był utożsamiany z wegetarianizmem jest w zasadzie jego istotą, ponieważ odzwierciedla przyświecającą mu ideologię nie zezwalając na odstępstwa. Podstawowym założeniem weganizmu jest wykluczenie z diety produktów pochodzenia zwierzęcego, a zatem nie tylko wszystkich gatunków mięs i ryb, jaj i nabiału, ale także miodu, a nawet dodatków do potraw (np. żelatyny). Weganizm rozciąga się nie tylko na sferę odżywiania. Dotyczy również rezygnowania z korzystania w codziennym życiu z wyrobów, do produkcji których użyto odzwierzęcych produktów. Weganie nie śpią na poduszkach wypełnionych pierzem, nie noszą też wełnianych i skórzanych ubrań, ani nie noszą futer. Osoba, która chce zostać weganem w pełnym znaczeniu tego słowa musi pożegnać się także z jedwabiem, perłami i koralami.



Frutarianizm i witarianizm - ćwiczenia na siłę woli

   Frutarianizm i witarianizm są najbardziej restrykcyjnymi odmianami wegetarianizmu. Osoby, które decydują się na stosowanie jednej ze wspomnianych diet muszą liczyć się z szeregiem ograniczeń, dlatego nie są to diety dla każdego. Podstawowym warunkiem jest posiadanie silnej woli. Frutarianie i witarianie idą nieco dalej dążąc do życia w harmonii nie tylko z fauną, ale także z florą. W rezultacie frutarianie żywią się wyłącznie owocami i warzywami będącymi częścią rośliny. Lista dozwolonych produktów jest bardzo ograniczona, więc niezbędne jest dodatkowe zażywanie suplementów diety uzupełniających niedobory witamin i minerałów. Frutariański jadłospis może składać się między innymi z awokado, cukinii, dyni, ogórka i orzechów, pomidora i zbóż. Jedzenie ziemniaków, szpinaku, czy też marchwi jest natomiast niedozwolone, ponieważ zebranie plonów powoduje zniszczenie rośliny. Dieta witariańska opiera się na tych samych założeniach co frutarianizm, ale dodatkowo wprowadza ograniczenie dotyczące przygotowywania posiłków. Jadłospis witariański może składać się wyłącznie z surowych i nieprzetworzonych produktów.



Liquidarianizm i sprautarianizm

   Stosunkowo mało mówi się natomiast o liquidarianizmie i sprautarianizmie. Są to odmiany wegetarianizmu, które wiążą się z najdalej idącymi ograniczeniami. Liquidarianizm opiera się na spożywaniu soków. Uzasadnieniem stosowania takiej diety jest brak obciążania układu trawiennego. Dieta oparta na sokach pozytywnie wpływa na organizm, ale gdy jest stosowana maksymalnie dwa dni. W dłuższej perspektywie może przyczynić się do niedoboru aminokwasów i innych ważnych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Z kolei sprautarianizm jest dieta opierającą się na spożywaniu kiełków nasion zbóż, warzyw i owoców. Trudno nazwać tę dietę smaczną i zdrową. Kiełki są bardzo bogate w minerały i witaminy, ale zawierają bardzo mało kalorii, z czym wiąże się problem pokrycia dziennego zapotrzebowania organizmu na energię.



Definicja wegetarianizmu

   Podsumowując powyższe rozważania na temat poszczególnych odmian wegetarianizmu należy sformułować cechy łączące przedstawione pokrótce diety. Są to elementy, które razem tworzą ogólną ideologię wegetarianizmu i kształtowały się przez wiele wieków, w różnych kulturach, o czym szerzej w dalszej części artykułu. Podstawową cechą prawdziwego wegetarianizmu jest celowe i świadome rezygnowanie ze spożywania produktów pochodzenia zwierzęcego w części lub w całości oraz całkowita rezygnacja ze spożywania mięsa - tyczy się to każdego rodzaju mięs, łącznie z rybami i drobiem. Argumenty przemawiające za wyborem wegetariańskiego jadłospisu można podzielić na ekonomiczne, zdrowotne oraz ekologiczne. Podstawową rolę przypisuje się pobudkom ekologicznym, które są związane z prowadzeniem życia w zgodzie z naturą. Większość odmian wegetarianizmu postuluje harmonię ze światem zwierzęcym. Bardziej restrykcyjne odmiany wegetarianizmu nakazują natomiast także pozostawanie w zgodzie ze światem roślinnym.



Wegetarianizm w perspektywie historycznej

   Kolebką wegetarianizmu najprawdopodobniej był subkontynent indyjski. Źródła historyczne pochodzące z II tysiąclecia przed Chrystusem wskazują na to, że społeczności zamieszkujące ten region nie spożywali pożywienia pochodzenia zwierzęcego ze względu na wyznawaną religię. Na kontynent europejski wegetarianizm zawędrował właściwie dopiero w VI wieku przed Chrystusem, do czego przyczynili się głównie Pitagorejczycy. Początkowo wegetarianizm miał zatem głównie wymiar religijny i filozoficzny. Ukształtowane wówczas wartości przetrwały jednak do dziś stanowiąc podstawę teoretyczną wegetariańskiej diety. Wzmianki na temat diety opartej wyłącznie na pożywieniu roślinnego pochodzenia pojawiły się po raz pierwszy w eposie "Odyseja". Homer przedstawił Lotofagów jako wegetarian. Żywili się oni owocami i to tylko niektórych roślin. Warto dodać, że społeczności przedstawiane w mitologii jako niejedzące mięsa były określane jako pobożne, sprawiedliwe i pokojowe. Starożytni nadawali zwierzętom wyższą wartość, ponieważ wierzyli w wędrówkę dusz.

   Zupełnie innego charakteru nabrało niejedzenie mięsa w okresie późnej starożytności i w epoce średniowiecza, gdy rozpowszechniano ideologię chrześcijaństwa. Wyznawcy Chrystusa zwykli rezygnować ze spożywania mięsa w czasie postu, a niektórzy także na stałe, co wiązało się z tzw. ascezą. Dopiero pod koniec XIX wieku wegetarianizm oderwał się od religijnej podstawy stając się raczej systemem uniwersalnym, opartym na ogólnie przyjętych zasadach etycznych. Powstały wówczas pierwsze stowarzyszenia i organizacje skupiające wegetarian, w tym między innymi Międzynarodowa Unia Wegetariańska (IVU).



Dlaczego warto przejść na wegetarianizm?

   Wśród głównych powodów przejścia na wegetarianizm można wymienić troskę o zdrowie. Niestety większość mięsa pochodzi od zwierząt, którym podaje się syntetyczne hormony będące odpowiednikami estradiolu i testosteronu. Spożywanie zbyt dużych ilości mięsa bogatego w te hormony może przyczynić się do poważnych zaburzeń, między innymi do endometriozy. Choroba ta dotyczy kobiet i polega na rozroście błony śluzowej macicy. Co więcej, podwyższony poziom wspomnianych hormonów sprzyja rozwojowi chorób nowotworowych, takim jak rak sutka, rak jajnika i rak szyjki macicy. U mężczyzn może natomiast dojść do rozwoju nowotworu prostaty i jądra. Kolejnym powodem przemawiającym za rezygnacją ze spożywania mięsa jest podawanie hodowlanym zwierzętom antybiotyków, które przyspieszają wzrost i przeciwdziałają infekcjom. Poza tym, mięso jest źródłem pestycydów, dioksyn i wirusów.

   Drugim ważnym powodem przejścia na wegetarianizm jest dobro zwierząt, które w celu pozyskania mięsa są hodowane w trudnych warunkach, niewłaściwie transportowane, a następnie zabijane. Nie bez znaczenia jest też korzystny wpływ wegetarianizmu na naturalne środowisko. Produkcja zwierząt na skalę światową obejmuje około 50 mld. Odchody zwierzęce zawierają metan, który wpływa na efekt cieplarniany i kwaśne deszcze. Hodowla powoduje wykorzystanie około 75% światowych zasobów wody. Przemysł mięsny dokłada swoje trzy grosze do zanieczyszczeń. Nie byłoby tego problemu, gdyby nie pragnienie osiągnięcia maksymalnych zysków kosztem środowiska i zdrowia konsumentów. Niektóre osoby decydują się na wegetarianizm ze względu na religię. Wegetarianizm wciąż jest elementem pewnych wyznań, np. buddyzmu.

   Dieta wegetariańska daje organizmowi wiele zalet. Stosowanie diety wegetariańskiej powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Potrawy wegetariańskie są niskokaloryczne, co wynika z tego, że powstają głównie na bazie warzyw. Wegetariańska dieta sprzyja zatem uzyskaniu smukłej sylwetki i jej utrzymaniu. Posiłki charakteryzują się jednocześnie wysoką wartością odżywczą. Zawartość tłuszczu jest ograniczona i są to głównie nasycone kwasy tłuszczowe. Dieta wegetariańska zawiera niewielką ilość cholesterolu, a zatem przeciwdziała chorobom serca i układu krążenia. Co więcej, wysoka zawartość węglowodanów złożonych zapobiega cukrzycy. Posiłki są bogate w witaminę C oraz zawierają odpowiednie ilości sodu i potasu, co pozwala utrzymać oba pierwiastki w harmonii.



Krótkie podsumowanie

   Niektóre odmiany wegetarianizmu całkowicie eliminują możliwość spożywania mięsnych produktów. Wiąże się to ze wzmożonym ryzykiem niedoboru białka, żelaza, cynku i witaminy B12. Niestety ich najlepszym źródłem są właśnie produkty pochodzenia zwierzęcego. Warto dobrze przemyśleć wybór diety. Jeżeli kandydat na wegetarianina cierpi na anemię, albo niedobór cynku czy też witaminy B12, rozpoczęcie diety wegańskiej, witariańskiej bądź frutariańskiej jest bardzo nierozsądne. Niedobory pokarmowe najlepiej uzupełniać poprzez wzbogacenie diety w produkty będące bogatym źródłem brakujących minerałów i witamin. Restrykcyjne odmiany diety wegetariańskiej nie są natomiast w stanie tego zapewnić. Alternatywą może być natomiast odpowiednio zaplanowana dieta fleksitariańska, laktoowowegetariańska, pescowegetarianizm bądź też pollowegetarianizm. W zasadzie zanim rozpocznie się dietę wegetariańską trzeba poznać źródła poszczególnych składników. Wiedza w tym zakresie jest niezbędna do prawidłowego komponowania posiłków. Bogatym źródłem białka są makaron razowy, brązowy ryż, orzechy, soja, a także ziemniaki, słonecznik i rośliny strączkowe. Zdrowe tłuszcze niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu znajdziemy w nasionach, orzechach, awokado i wyprodukowanych z nich olejach. Ciekawą alternatywa jest wegańska margaryna przygotowywana z oleju palmowego, kokosowego tłuszczu i oleju rzepakowego. Z kolei cennym źródłem węglowodanów są pełne ziarna zbóż, grube kasze, warzywa strączkowe i owoce. Zarówno warzywa, jak i zboża oraz owoce są jednocześnie cennym źródłem witamin i minerałów.




Oceń artykuł:

Średnia ocena: 4.75 Ocen: 8


NOWOŚCI PRODUKTOWE

Czereśnie suszone Czereśnie suszone

Producent: Helio


W linii bakalii bez konserwantów firmy Helio pojawiła się kolejna nowość - suszone czereśnie. Produkt jest naturalnie suszony, a nie kandyzowany. Czereśnie to smak lata, który dzięki temu produktowi można t

WIĘCEJ



NOWOŚCI PRODUKTOWE

NOWOŚCI WYDAWNICZE

Jedzenie emocjonalne Jedzenie emocjonalne

Julie M. Simon

Wydawnictwo: Vital


Pudełko lodów po pełnym stresu i niepokoju dniu w pracy. Kilka paczek chipsów naraz, a potem ból brzucha, bo nie radzisz sobie z nawracającymi stanami lękowymi. Przejadasz się, bo desper

WIĘCEJ



NOWOŚCI WYDAWNICZE