Wygląd kupy wiele mówi o twoim zdrowiu!

   Nie tylko badania laboratoryjne, ale również wygląd kupy potrafi nam wiele powiedzieć o naszym zdrowiu. Wygląd - tzn. jego kształt, rozmiar, zapach, barwa, a nawet dźwięk z jakim wpada do muszli klozetowej zależy od naszego odżywiania, przyjmowanych leków i suplementów, występowania ewentualnych chorób i stanu naszego układu pokarmowego.

   O tym, czy zachorujemy na wiele chorób decyduje poziom sprawności układu odpornościowego. Centrum jego dowodzenia znajduje się w jelitach - szacuje się, że skupia się tam ponad 70% komórek odpowiadających za odporność organizmu. Jelita są odcinkiem układu pokarmowego, w którym dochodzi do wchłaniania składników odżywczych przez kosmki jelitowe, a następnie do formowania stolca z nieprzyswojonych substancji zawartych w pożywieniu. Rola jelit jest znacznie większa niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Wspomniany odcinek układu pokarmowego odpowiada w dużej mierze za zdrowie oraz za samopoczucie.

Kał składa się głównie z wody

   Masa kałowa pobiera wodę podczas pełnego trawienia, a następnie jest jej pozbawiana, żeby zminimalizować stratę życiodajnego płynu. Szacuje się, że podczas wypróżnienia człowiek traci około 100 ml wody, a i tak stanowi ona około 70-75% kału. Pozostałą część masy kałowej stanowią odpady przemiany materii. Niemal 1/3 masy kałowej obejmują bakterie, kolejną 1/3 część - włókna roślinne. Osoby spożywające więcej błonnika wydalają większy kał.



Konsystencja kału ma znaczenie

   Konsystencja kału informuje o tym, w jakim tempie cząsteczki niestrawionego pokarmu przemieszczają się przez jelito. Poza tym, nieprawidłowa konsystencja odchodów może świadczyć o chorobach układu pokarmowego, w tym o zaburzeniach trawiennych. Siedmiostopniowa tzw. bristolska skala uformowania stolca (kału) człowieka została opracowana w 1997 r. przez brytyjskiego naukowca dr Kena Heatona. Lista pozycji rozpoczyna się od pojedynczych zbitych grudek przypominających orzeszki, towarzyszących zaparciom, a kończy na wodnistym kale będącym objawem biegunki. Konsystencja odchodów powinna mieć postać smukłego, długiego i gładkiego stolca, czyli idealny stolec to jest typ 4. Poprawne kupy to również typ 3 i 5. Pozostałe typy świadczą o problemach jelitowych, czy też nawet mogą sugerować chorobę jelit.

Bristolska skala uformowania kału

Sposób wypróżniania i towarzysząca mu woń

   Kiedy kał spada do muszli klozetowej w towarzystwie chlustu i dźwięku, to świadczy to o tym, że znajdują się w nim niestrawione resztki pokarmowe. Poprawny stolec nie brudzi toalety, ani nie wydziela bardzo nieprzyjemnej woni. Bardzo brzydki zapach towarzyszący korzystaniu z toalety może świadczyć o tym, że w jelitach toczą się procesy gnilne. Osobom mającym problemy z wypróżnianiem zaleca się wprowadzenie do diety probiotyków lub jeszcze lepiej naturalnych pokarmów probiotycznych (np. kiszonych warzyw).



Formowanie kału w jelicie grubym

   W jelicie grubym z masy kałowej zostaje absorbowana woda, sód i inne składniki mineralne. W tym odcinku układu trawiennego nie ma już żadnych enzymów trawiennych. Głównym zadaniem jelita grubego jest formowanie kału, które może trwać nawet do kilkunastu godzin od spożycia pożywienia. Około 90% wody i składników mineralnych jest wchłaniane z powrotem do krwiobiegu. Resztki pokarmowe, które nie zostały strawione w jelicie cienkim ulegają rozkładowi w okrężnicy. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie bakterie tworzące mikroflorę jelitową. W jelicie grubym dochodzi do fermentacji błonnika pokarmowego. Przyswajalne włókno pokarmowe jest przetwarzane przez mikroflorę jelitową w witaminę K oraz biotynę, hormony, a nawet w aminokwasy. Mikroflora (mikrobiota) jelita grubego pełni dodatkowo funkcję bariery dla składników pożywienia, które są szkodliwe dla organizmu.



Cuchnący stolec jako objaw chorób

   Normalne jest to, że podczas wypróżniania w toalecie pojawia się nieprzyjemna woń. Niemniej, jeżeli wydalaniu towarzyszy bardzo brzydki, trudny do zniesienia zapach, warto skonsultować się z lekarzem. Cuchnące stolce świadczą o nieprawidłowym trawieniu i zaleganiu pokarmu w jelitach. Występują one między innymi w przebiegu mukowiscydozy, celiakii, przewlekłego zapalenia trzustki.



Tłuste stolce i bobki - masz przeciążoną wątrobę

   Tłuste stolce oraz odchody mające postać bobków występują wtedy, gdy wątroba jest zbytnio obciążona. Skonsultuj się koniecznie z lekarzem, a do tego czasu pij ziołowe herbaty - np. miętę lub herbatę z czystka. Stolce o takiej konsystencji zawierają dużo śluzu. Mogą być one objawem także wrzodziejącego zapalenia okrężnicy i choroby Leśniowskiego-Crohna. W podobny sposób objawia się rak okrężnicy.



Zabarwienie ma znaczenie

   Jasne stolce występują u osób, które mają problem z trawieniem pożywienia bogatego w tłuszcz. Przyczyną jasnych stolców mogą być także niedobory wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. W celu uzupełnienia ich poziomu w organizmie poleca się wprowadzenie do diety np. oleju lnianego, oleju konopnego oraz generalnie kwasów omega-3. Czarne, smoliste stolce, a także odchody o jasnoczerwonym zabarwieniu, mogą świadczyć o krwawieniu z przewodu pokarmowego. Trzeba jednak mieć na uwadze, że niektóre suplementy powodują zmianę zabarwienia odchodów (np. suplementy diety zawierające żelazo). Odpowiedź na pytanie, czy występuje krwawienie może dać test na obecność tzw. krwi utajonej.



Luźne, postrzępione i wąskie

   Luźne stolce są objawem nieprawidłowego funkcjonowania trzustki. Warto zrezygnować na pewien czas ze spożywania surowych owoców i surowych warzyw - dopóki stolec się nie unormuje. Stolce mające formę cienkich strzępów są z kolei symptomem nieprawidłowej pracy okrężnicy. Warto wtedy wprowadzić do diety więcej zielonych, liściastych warzyw i błonnika. Wąskie stolce o ołówkowatym kształcie mogą z kolei sugerować niedrożność jelit, albo występowanie guza. Lepiej nie zwlekać z wykonaniem badań.



Nie częściej niż 3 razy dziennie

   Przyjmuje się, że prawidłowa liczba wypróżnień wynosi do 3 razy dziennie. Częstsze wypróżnienia sugerują biegunkę. Z zaparciami mamy do czynienia wtedy, gdy osoba wypróżnia się rzadziej niż 3 razy w tygodniu. W większości przypadków za nieprawidłowości związane ze stolcem odpowiada nieodpowiednia dieta, dlatego od "cuchnącego" problemu lepiej nie uciekać. Wystarczy konsultacja z dobrym dietetykiem i wprowadzenie zmian w codziennym jadłospisie. Zupełnie inaczej rzecz ma się w sytuacji, gdy u podłoża tych nieprawidłowości leżą problemy zdrowotne. Wtedy tylko ich rozwiązanie może przywrócić prawidłowy rytm wypróżnień oraz wygląd stolca.