Zioła - jakie? do czego?

   Kwestia ziół, tych których używamy do przyprawiania naszego jedzenia, to bardzo rozległy temat, którego zgłębienie może nie tylko przyczynić się do wzbogacenia naszego codziennego menu o nowe smaki czy nawet potrawy. Wykorzystywanie w kuchni ziół, zamiast np. soli czy gotowych mieszanek przypraw, także mieć zbawienny wpływ na nasze zdrowie.

   Zioła wykorzystywane do przyprawiania dań nie wyczerpują jako takie kategorii przypraw. Zioła to nie to samo co korzenie, owoce, cebulki czy kory, z których także je otrzymujemy (np. cynamon produkowany jest z kory cynamonowca). Mówiąc o ziołach, mówimy zazwyczaj o przyprawach pozyskiwanych z liści czy ziela, czyli całej nadziemnej części rośliny. Nie pokrywają się one także w zupełności z kategorią ziół leczniczych, z których oczywiście wiele stosuje się także jako przyprawy, ale nie wszystkie się do tego nadają.

Dlaczego warto stosować zioła?

   Zioła stosowane z głową, tj. świadomością ich najlepszego zastosowania, pozwolą nie tylko wzbogacić nasze dania swoim aromatem, ale również przyczynią się do zwiększenia jego wartości odżywczych.

   Mimo, że zioła nie są źródłem kalorii, to, odpowiednio dobrane, mogą wspomóc trawienie czy pobudzić łaknienie. Wiele ziół jest bogatych w antyoksydanty, które spowalniają proces starzenia się naszych komórek, zmniejszają ryzyko chorób serca oraz mają działanie antynowotworowe. Ich stężenie nie różni się bardzo w przypadku ziół świeżych i suszonych, ponieważ proces suszenia nie ma na to wpływu. Ponadto zioła, w zależności od ich rodzaju, mogą działać rozkurczowo, moczopędnie czy antybakteryjnie.

   Trzeba pamiętać, że dostępnych jest wiele świeżych ziół, jeszcze w doniczkach. Mają one inne walory smakowe, a ich dodatek działa na korzyść atrakcyjności wyglądu dania. Świeże listki bazylii czy mięty znajdą swoje zastosowanie nie tylko jako przyprawy do dań, ale także dodatki do naparów.



Jakie zioła?

   Zioła, ze względu na ich intensywny aromat, należy odpowiednio dobierać. Niektóre pasują do dań mięsnych, inne do warzyw. Przy stosowaniu ziół ważny jest umiar i umiejętność zestawiania smaków, ponieważ nie każde zioła będą ze sobą współgrać: na przykład intensywny aromat oregano kłóci się z majerankiem...



Charakterystyka niektórych ziół i ich właściwości

Bazylia

   Bazylia to zioło pochodzące z Indii. Pasuje do potraw warzywnych, do sosów, zup i sałatek, ale najlepiej tych pochodzących z kuchni śródziemnomorskiej - charakterystyczna, jeżeli chodzi o wykorzystanie bazylii, jest kuchnia włoska. Pomidor, mozzarella oraz oliwa z oliwek tworzą naprawdę smakowitą przekąskę tylko w obecności jej niezwykłego aromatu. Również w kuchni azjatyckiej, co nie wydaje się tak oczywiste, często wykorzystywana jest bazylia. Warto pamiętać, iż świeża bazylia ma dużo bardziej wyrazisty aromat niż ta suszona. Jeśli mamy taką możliwość, warto samemu się o tym przekonać i zakupić świeżą bazylię w doniczce i dodać jej listki do ulubionych dań. Bazylia wspomaga proces trawienny, działa rozluźniająco. Jest bogata w wapń, żelazo i magnez.


Cząber

   Cząber, uznawany niegdyś za afrodyzjak, nie nadaje się jako przyprawa do surowych warzyw, ale znakomicie dodaje smaku roślinom strączkowym, takim jak fasola, czy bobowatym, jak np. soczewica. Można go także dodawać do niektórych potraw mięsnych, ale nie tych wymagających długiego gotowania, ponieważ w wysokiej temperaturze cząber traci smak. Warto spróbować jajecznicy z cząbrem - nadaje jej niepowtarzalnego smaku i aromatu. Cząber ma działanie regulujące pracę jelit (leczy np. biegunki, gdyż wykazuje działanie ściągające) i, tak jak wspomniana wyżej bazylia, wspomagające trawienie.


Estragon

   Estragon dodaje niepowtarzalnego smaku mięsom oraz jajkom (w różnej postaci). Pasuje także do niektórych warzyw, takich jak np. brokuły. Estragon traci smak w wysokiej temperaturze, więc należy dodawać go (w niezbyt dużych ilościach, gdyż jest bardzo aromatyczny)na sam koniec procesu gotowania. Estragon ma działanie moczopędne, a więc wspomaga proces detoksykacji organizmu, i zwiększa ilość soków trawiennych przyczyniając się tym samym do zwiększenia łaknienia.


Koper

   Koper jest świetnym dodatkiem do sałatek, zup, ziemniaków, mięs i ryb. Nikt nie wyobraża sobie jarzynowej zupy z kalafiorem bez jego dodatku. Jego aromat wspaniale współgra z czosnkiem, co sprawia, iż warto dodawać je do np. ziemniaczanego puree, sosów (zimnych i ciepłych), past kanapkowych, twarożków, mizerii etc. Tak jak bazylia pasuje do pomidorów, tak koperek do zielonych ogórków. Koper ma działanie rozkurczowe i moczopędne. Działa łagodząco na wzdęcia i jest bogatym źródłem soli mineralnych i witamin  B1, B2, B6, C, E, K.


Mięta

   Stanowi świetne połączenie do świeżych sałatek, ale także do deserów i ciast. Pasuje również do serków i twarogów. Jej zastosowanie jest niezwykle szerokie. Warto tu również wspomnieć o tym, iż listek świeżej mięty nadaje zwykłemu deserowi (galaretce, sałatce owocowej etc.) eleganckiego wyglądu. Mięta jest pomocna w zaburzeniach funkcjonowania układu pokarmowego, np. przy jego zapaleniach, a także jako środek uspokajający w przypadkach zaburzenia układu nerwowego.


Oregano

   Dosyć silna przyprawa, która świetnie pasuje do potraw kuchni włoskiej, meksykańskiej i hiszpańskiej. Dodaje się go tak do warzyw, jak i do mięs, a również do dressingów do sałatek z różnymi dodatkami. Trzeba pamiętać, że oregano jest przyprawą o dosyć silnym aromacie i nie należy stosować go w bardzo dużych ilościach. Niemniej jednak, dodajemy je zawsze już pod koniec gotowania. Oregano ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i jest silnym antyoksydantem.


Szałwia

   Szałwia pochodzi z terenów basenu Morza Śródziemnego. Dodawana jest głównie do mięs, potraw z fasoli i serów, chleba, bułek etc. Warto wypróbować ją również jako dodatek do dań i zup warzywnych, ale pamiętać należy o tym, by nie dodawać jej zbyt dużo, gdyż jej aromat może okazać się zbyt przytłaczający. Aromat szałwii, w przeciwieństwie do większości ziół, nie zanika w trakcie długiej obróbki termicznej dania, do którego została dodana. Co ciekawe, można popijać również przygotowane z niej napary (do XVIII wieku taki napój był niezwykle popularny np. w Anglii) lub płukać nimi jamę ustną (ma bowiem działanie przeciwzapalne). Szałwia jest bogata w flawonoidy, które mają działanie antyoksydacyjne. Przyjmuje się również, iż może ograniczyć pocenie się, stąd warto spożywać ją głównie latem. Szałwię powinni wprowadzić do swej diety również cukrzycy, gdyż obniża ona poziom cukru we krwi. Ponadto, szałwia przeciwdziała wzdęciom, gazom, bólom brzucha, kolek etc. Działa też uspokajająco.


Majeranek

   Majeranek to europejski symbol miłości (przez Rzymian uznawany za afrodyzjak). Kiedyś wykorzystywano go do warzenia piwa. Majeranek pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. Jest kuzynem popularnego oregano. Ma ziołowy i słodki aromat, który idealnie komponuje się zarówno z sałatkami, jak i sosami, również grzybowymi, daniami mięsnymi, rybnymi, warzywnymi (np. z kapusty), a także jako przyprawa do kiełbasy, jak wykorzystywany jest np. w Niemczech. Dodajemy go pod koniec gotowania. Majeranek leczy zatrucia i obrzęki, poprawia krążenie, działa uspokajająco, przeciwmigrenowo. Wykazuje również silne działanie antyoksydacyjne.


Lubczyk

   Lubczyk to kuzyn pietruszki. Jako przyprawa, cieszy się ogromną popularnością w Środkowej i Południowej Europie (skąd pochodzi). Lubczyk dodaje się do smakowych octów, marynowanych warzyw, jako dodatek do sałatek, sosów pomidorowych, serów oraz pieczywa. Co ciekawe, kandyzowanymi liśćmi i łodyżkami lubczyku można dekorować ciasta. Właściwości lubczyku to przede wszystkim działanie przeciwgorączkowe oraz regulujące procesy trawienny (leczy dolegliwości żołądkowe, jak np. niestrawność).



   Zioła są wspaniałą alternatywą dla gotowych mieszanek przypraw, w których to zwykle znajdują się duże ilości soli oraz sztucznych dodatków. Warto wprowadzić je do swojej kuchni, zarówno w postaci suszonej, jak i świeżej, by przekonać się, o ile lepiej mogą smakować nasze ulubione dania, jeśli odpowiednio podkreślimy smak ich składników, a nie zabijemy go solą. Co więcej, przy odpowiednim doborze ziół do gotowanych potraw możemy pozbyć się wielu dolegliwości, jak chociażby tych trawiennych, co sprawi, że nie będziemy już musieli łykać po nawet tłustym posiłku tabletek zapobiegających dyskomfortowi trawiennemu.