Żywienie pacjentów w szpitalach

   Dieta pacjentów w podmiotach leczniczych powinna odpowiadać wysokim wymogom żywienia. Potrzebna jest do tego nieustanna edukacja na temat zasad prawidłowego żywienia i wykwalifikowany zespół pracowników. O tym, czy stan pacjenta się polepszy, w dużej mierze wpływ ma na to mają czynności dietetyka, kadry medycznej, prawidłowe leczenie, farmakologia, a także wyżywienie dopasowane do stanu zdrowia pacjenta, a jak ono sprawuje się w szpitalach?

   Wyżywienie pacjentów w podmiotach leczniczych włącza się w aspekt pojęcia oferowania opieki zdrowotnej wykonywanej w szpitalach. Jednostki te udostępniają świadczenia przez cały dzień i całodobowo. Dlatego szpital, który oferuje świadczenia zdrowotne, powinien na mocy kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ), zapewnić chorym dostęp do wyżywienia, dopasowanego do ich kondycji zdrowotnej. Według zasad zdrowego odżywiania, w zakładach leczniczych, pożywienie powinno być łącznym elementem terapii oraz współdecydować o polepszeniu stanu zdrowia chorego. Biorąc pod uwagę posiłki - powinny być one przyrządzane z surowców o wysokiej jakości, przy zachowaniu standardów higienicznych na każdym etapie cyklu produkcyjnego. Powinna być również zapewniona odpowiednia wartość odżywcza i energetyczna dań oraz dostosowanie układu żywienia do potrzeb pacjentów o niepełnej autonomiczności bądź niesamodzielnych. Czy tak wygląda to w praktyce? Opinie na ten temat są różne - istnieją szpitale, gdzie jedzenie jest na dobrym poziomie i takie, gdzie jest fatalne, podobnie ze standardami - my jednak przybliżamy temat w jaki sposób powinno wyglądać żywienie pacjentów w szpitalach.

Rola działu żywienia w szpitalu

   W dziale żywienia szpitalnego planuje się oraz przyrządza potrawy dla pacjentów. Dział ten odpowiada za przygotowywanie i wręczanie dań regenerujących oraz sporządzanie odpłatnych lub nieodpłatnych dań dla pracowników szpitala, wyposażenie w produkty spożywcze, prowadzenie księgowości, zapewnienie higieny żywienia, a także monitorowanie czynności kuchenek oddziałowych i utrzymywanie w prawidłowym stanie sanitarnym lokali w dziale. Dział żywienia składa się z kuchni dietetycznej, kuchni ogólnej, kuchni mlecznej oraz magazynu żywności i biura do spraw żywienia. W skład kadry działu żywienia wchodzą: starszy dietetyk, referent zaopatrzenia do spraw żywności, pomoc przy żywieniu pacjentów, kierownik kuchni mlecznej i ogólnej, a także magazynier magazynu żywnościowego i kalkulator żywnościowy.



Żywność standardowa i żywienie sztuczne

   W celu polepszenia stanu odżywiania bądź ewentualnego zapobieżenia wystąpieniu niedożywienia u chorych pierwszy rzut powinna stanowić żywność zwyczajna, pobierana doustnie. Żywienie sztuczne, powinno się włączyć tylko w przypadku, gdy podawanie posiłków standardowych zawodzi albo przebiega nieprawidłowo.



Wydawanie posiłków oraz miejsce ich konsumpcji

   W każdym szpitalu, ustala się metody wydawania posiłków, które powinny odpowiadać potrzebom chorych, z uwzględnieniem ich kondycji fizycznej, jak i psychicznej. Pacjenci powinni mieć opcję siedzenia przy stoliku, a wcześniej również możliwość selekcji miejsca (wybiera je pacjent). Pora wydawania posiłków musi być rozłożona w taki sposób, aby przejąć większość godzin, w których chorzy nie śpią.



Metody żywienia

   W kuchni szpitalnej wyróżnia się strefy: obróbki brudnych oraz czystych produktów, magazynowania, schładzania i przetwarzania termicznego produktów, porcjowania albo wyprawy posiłków, centralnego mycia naczyń, a także część socjalną i administracyjną. Do posiłków szpitalnych dodaje się zazwyczaj zupę na mleku bądź kawę mleczną - do śniadania. Do obiadu podawany jest zwykle kompot albo kisiel płynny, natomiast na kolację podaje się herbatę z cukrem, jako dodatek. Posiłki serwowane na gorąco, powinny mieć należytą temperaturę: surówki 40 st. C, zupy - około 75 st. C, a II danie - 63 st. C. Posiłki muszą być nadsyłane według grafika, w naczyniach oddzielnych (termosach), na których powinien widnieć symbol oddziału, dla którego jest dostawa. Wykonawca jest zobowiązany do tworzenia jadłospisów dekadowych na podstawie bieżących przepisów prawnych, które obowiązują przy określaniu dziennych racji żywieniowych w wyżywieniu danych grup ludności. Menu musi być wcześniej okazane osobie zamawiającej, w celu uzyskania akceptacji. Powinno się wziąć pod uwagę przygotowywanie potraw tradycyjnych podczas dni świątecznych. Posiłki są komponowane oraz obliczane przez żywieniowca, który ponadto kontroluje ich przyrządzanie i wydawanie, a także szkoli pacjentów, na temat zasad właściwego odżywiania. W odrębnych szpitalach albo jednostkach cateringowych używa się różnego nazewnictwa diet. Na przykład, w wykazie diet leczniczych, do diety podstawowej włącza się: dietę ścisłą, wysokobiałkową, w cukrzycy, lekkostrawną, stosowaną podczas terapii lekami oraz niskocholesterolową. Diety te mogą być również uzupełniane przez diety indywidualne, specjalnie dopasowane do potrzeb pacjenta (np. bezmleczna, łatwostrawna, niskobiałkowa, w alergii, w niewydolności nerek, wegetariańska, ziemniaczana).



Systemy identyfikacji diet

   Dla prostszej identyfikacji diet i ulepszenia wydawania posiłków sprecyzowano systemy rozróżnienia diet: wizualny, komputerowy świetlny i pół-komputerowy świetlny.

   W systemie wizualnym bierze się pod uwagę kartę pacjenta, na której rodzaj stosowanej diety oznaczony jest właściwym kolorem. Np. zielone kółko oznacza dietę przy zapaleniu trzustki, pomarańczowy kolor-dietę płynną i płynno-kaszkową, brązowy - dietę wątrobową, z kolei czarny kwadrat to dieta wysokoenergetyczna, dziecięca i onkologiczna. Czarne kółko to dieta cukrzycowa, a czerwony trójkąt to dieta dla osób z chorobami serca. System wizualny jest prosty w zastosowaniu i nie wymaga wysokich nakładów. System komputerowy świetlny polega na przyłączeniu metody dystrybucji dań do sieci komputerowej, która zarządza całą jednostką leczniczą. Proces jest całkowicie zautomatyzowany, a pracownicy, którzy rozdzielają posiłki, są niemal całkowicie wyręczani, oprócz nielicznego zespołu, przygotowującego wózki, wysyłane późnej na oddział. Z kolei system pół-komputerowy uwzględnia niepełne sterowanie dystrybucją posiłków, przy pomocy komputera. Kartę z oznaczeniem diety ustawia się na tacy, na początku taśmociągu. Można używać różnych nośników danych np. kodów kreskowych czy płyt magnetycznych. Mechanizm świetlny uwzględnia nie tylko kartę z nazwiskiem chorego, ale i zastosowanie systemowej sygnalizacji świetlnej dla wszystkich rodzajów diet.