Alkoholizm - droga do zaburzeń psychicznych i chorób somatycznych

   Alkohol jest środkiem psychoaktywnym uważanym za najbardziej zagrażający zdrowiu. Wynika to z powszechności i różnorodności napojów, które zawierają etanol, a także z przyzwolenia społecznego i obyczajowości.

   Według aktualnych statystyk w Polsce nadużywanie alkoholu jest problemem obejmującym około 16% społeczeństwa. Alkoholizm od lat pozostaje nierozwiązanym problemem społecznym. Alkohol szkodzi nie tylko zdrowiu osoby, która go nadużywa, ale także rodzinie i społeczeństwu. Wśród konsekwencji przewlekłego nadużywania alkoholu można wyróżnić szereg zaburzeń i chorób ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, układu krążenia, układu pokarmowego i odpornościowego.

Uzależnienie - choroba na całe życie

   Uzależnienie od alkoholu jest główną konsekwencją zdrowotną nadmiernego spożywania napojów alkoholowych. Jest to choroba ośrodkowego układu nerwowego, ale jej skutki rozciągają się na funkcjonowanie także innych narządów i układów. Uzależnieniu zwykle towarzyszy zjawisko tolerancji. Polega ono na konieczności stopniowego zwiększania ilości spożywanego alkoholu dla uzyskania oczekiwanego efektu. Uzależnienie od alkoholu wyzwala nie tylko potrzebę psychiczną użycia substancji, ale też objawy fizyczne. Są to tzw. symptomy głodu, zwane też objawami abstynencyjnymi. Pojawiają się one po upływie kilku godzin od zaprzestania spożywania alkoholu. Mogą mieć różne nasilenie i zwykle przemijają samoistnie. Organizm reaguje w taki sposób na obniżenie poziomu alkoholu we krwi. Zaburzenia obejmują:

- układ pokarmowy (np. biegunka, nudności, wymioty)
- układ krążenia (np. przyspieszony rytm pracy serca, zaburzenia pracy serca, nadciśnienie)
- układ wegetatywny (np. suchość w ustach)
- objawy grypopodobne (np. bóle mięśniowe, osłabienie)
- niepokój i lęk
- bezsenność i koszmary senne



Majaczenie alkoholowe

   Majaczenie alkoholowe (łac. delirium tremens) jest chorobą, która manifestuje się ostrymi zaburzeniami psychotycznymi. Obraz kliniczny obejmuje zaburzenia świadomości i postrzegania (np. omamy, lęki, iluzje). Jego uzupełnieniem są pobudzenie psychoruchowe, a także zaburzenia akcji serca, wymioty i nudności. W przebiegu majaczenia alkoholowego może dojść do ostrej halucynacji alkoholowej.



Halucynoza alkoholowa

   Halucynoza alkoholowa jest obok majaczenia alkoholowego jedną z najczęściej występujących chorób wśród alkoholików. Rozwija się ona w rezultacie długotrwałego narażenia mózgu na toksyczny wpływ etanolu. Halucynoza jest psychozą spowodowaną alkoholem. Występuje ona u około 1-2% osób uzależnionych od alkoholu. U co piątego chorego ma ona przewlekły charakter i utrzymuje się przez długi czas. Omamy występujące w przebiegu halucynozy alkoholowej mają słuchowy charakter. Pacjent słyszy głosy znajome lub nie. Najbardziej niebezpieczna jest ona wtedy, gdy głosy nakazują pacjentowi popełnienie samobójstwa, albo agresję wobec innych osób.



Paranoja alkoholowa - zespół Otella

   Paranoja alkoholowa jest zwana także zespołem Otella. Zaburzenie psychotyczne objawia się obecnością nieprawdziwych przekonań, czyli urojeń. Jedną z postaci zespołu Otella jest chorobliwa zazdrość. Występuje ona u około 30% osób uzależnionych od alkoholu. Paranoja alkoholowa występuje u mężczyzn. Polega ona na przekonaniu o małżeńskiej niewierności. Fakt wierności partnerki nie ma znaczenia. Mężczyzna chory na paranoję alkoholową może podejmować agresywne działania względem niej.



Zespół amnestyczny

   Zespół amnestyczny jest chorobą spowodowaną długotrwałym i intensywnym spożywaniem alkoholu. Rozwija się ona w stanie niedożywienia i awitaminozy. Występuje ona u około 3% osób nadużywających alkoholu. Objawy schorzenia obejmują głębokie upośledzenie świeżej pamięci, a zatem do zapamiętywania i przywołania nowych informacji. Brakom pamięci towarzyszy apatia i zaburzone poczucie czasu. Zespół amnestyczny występuje też pod nazwą zespołu Korsakowa i encefalopatii Wernickiego. Może ona prowadzić do trwałych powikłań i zgonu chorego. Jej główną przyczyną jest niedobór tiaminy (witaminy B1).



Od niedoboru do niedożywienia

   Alkohol zmniejsza wchłanianie substancji odżywczych z pożywienia. Prowadzi to do niedoboru:

- witaminy A
- witaminy B1
- witaminy B12
- kwasy foliowego (witaminy B9)

   W organizmie alkoholika nie dochodzi w ogóle do konwersji witaminy B1 w jej aktywną postać. Długotrwale utrzymujący się niedobór prowadzi do awitaminozy, a zatem i do innych chorób, które są jej konsekwencją, np. kurzej ślepoty, która jest skutkiem niedoboru witaminy A. Co więcej, alkohol hamuje absorpcję i transportowanie aminokwasów w jelicie. Zaburzenia wchłaniania i przemian witamin prowadzą także do niedokrwistości. Charakterystyczną cechą obrazu krwi alkoholika jest makrocytoza. Polega ona na zwiększeniu objętości krwinki czerwonej. Do negatywnych konsekwencji nadużywania alkoholu należą także zaburzenia metabolizmu witaminy D zmieniające metabolizm tkanki kostnej i powodujące osteoporozę. Należy dodać, że alkoholizm przyczynia się też do niedoborów wapnia, potasu, magnezu, fosforanów. Przewlekłe nadużywanie alkoholu prowadzi do niedożywienia. Alkohol o czym należy wspomnieć jest kaloryczny. 1 g spożytego alkoholu to 7 kcal, a więc alkohol zaraz po tłuszczu jest najbardziej kaloryczny, w dodatku są to tzw. puste kalorie.



Hipoglikemia i hiperglikemia

   Spożycie alkoholu może wywołać podwyższony poziom cukru we krwi, albo znacząco go obniżyć. Spożywanie alkoholu wraz z sytym posiłkiem powoduje wzrost poziomu glukozy i zahamowanie glikolizy. Z kolei spożywanie napojów alkoholowych na pusty żołądek i w razie przewlekłego picia dochodzi do obniżenia glukozy w organizmie. Wynika to z ograniczonych zapasów glikogenu w wątrobie.



Marskość wątroby

   Alkohol prowadzi do rozwoju marskości wrotnej wątroby, zwanej też alkoholową. Wątroba zachowuje swój kształt, ale jest nieco pomniejszona. Marskość wątroby charakteryzuje się współistnieniem na poziomie tkankowym kilku procesów degeneracyjnych. Obejmują one włóknienie, zwyrodnienie i martwicę komórek wątrobowych. Jednocześnie dochodzi do regeneracji uszkodzonego miąższu wątroby. Omawiana choroba powoduje pogłębiającą się niewydolność wątroby w zakresie wszelkich zasadniczych czynności.