Jaką rolę spełnia tkanka tłuszczowa w organizmie?

   Większość osób, kojarzy tkankę tłuszczową przede wszystkim jako obszar magazynowania nadmiaru energii w postaci tłuszczu oraz z powstawaniem nadprogramowej masy ciała. Jej zawartość w organizmie człowieka jest uzależniona od różnych czynników. Podskórna warstwa tłuszczowa spełnia wiele fizjologicznych funkcji, o których mowa w poniższym artykule.

   W ciele dorosłej osoby tłuszcz zapasowy stanowi od kilku do kilkunastu kilogramów. Umożliwia to przeżycie blisko 3 miesięcy bez przyjmowania pokarmu stałego. Elementarną część tkanki tłuszczowej stanowią komórki tłuszczowe, czyli adipocyty, zbudowane z cienkiej błony komórkowej, która otacza względnie dużą kulkę tłuszczu. Na ilość i rozmiar adipocytów, wpływa rodzaj spożywanych tłuszczów z pożywienia. W tkance tłuszczowej obecne są też komórki macierzyste (SVF). Tkanka ta jest rozproszona w całym ciele, zwłaszcza w szpiku kostnym, w integracji z różnymi błonami tkanki łącznej (np. w mięśniach szkieletowych), jako wypełnienie wybranych stawów i narządów, a także jako warstwa podskórna. U ludzi z otyłością centralną kumuluje się tkanka tłuszczowa trzewna oraz tkanka podskórna brzuszna. Udowodniono, że nadmiar tkanki trzewnej dopisuje powstawaniu zespołu metabolicznego, choroby niedokrwiennej, nadciśnienia tętniczego i cukrzycy typu 2. W wątrobie wolne kwasy tłuszczowe poprzez wywoływanie szeregu reakcji przyczyniają się do powstawania stłuszczenia wątroby.

Rodzaje tkanki tłuszczowej

   Wyróżnia się dwa rodzaje tkanki tłuszczowej: białą (WAT - white adipose tissue) i brunatną (BAT - brown adipose tissue). Ich obustronny stosunek ilościowy u ludzi, jest uzależniony osobniczych genów, metabolizmu, wieku, unaczynienia tkanki, elementów środowiskowych.

   Biała tkanka tłuszczowa (WAT) jest głównym magazynem tłuszczu w organizmie. Składa się z masywnych, kulistych komórek (adipocytów), w których cytoplazma z obrzeżnym jądrem, jest napełniona swoistą kroplą tłuszczu. Tkanka biała to źródło wielu różnych hormonów, pełniących różne funkcje w metabolizmie i gospodarce hormonalnej. Hormony wydzielane przez tłuszcz (leptyna, adiponektyna, rezystyna), uczestniczą w metabolizmie energetycznym.

   Brunatna tkanka tłuszczowa (BAT) składa się z adipocytów, posiada dużą ilość mitochondriów i niewielką liczbę lipidów skupionych w cytoplazmie w formie kropelek tłuszczu. Tkanka ta, zużywa więcej tlenu oraz ma bardziej urozmaicony skład enzymatyczny niż tkanka biała. BAT mieści w sobie więcej cholesterolu, fosfolipidów, glikogenu, galaktolipidów, nienasyconych kwasów tłuszczowych i witamin. Zbiera i scala wybrane hormony steroidowe. Występuje przeważnie u noworodków, produkuje ciepło i niewątpliwie zużywa energię. U ludzi zawartość tej tkanki w organizmie obniża się wraz z wiekiem.



Funkcje tkanki tłuszczowej

   Tkanka, jak i produkowane przez nią związki, np. adipocytokiny, kwasy tłuszczowe, czy pozostałe białka, spełniają priorytetową rolę w normalizacji wielu przemian, które zachodzą w jej komórkach i równoważą pracę innych tkanek oraz organów. W sposób czynny bierze udział w monitorowaniu bilansu energetycznego w organizmie. Dodatkowo tkanka biała i brunatna są czynne metabolicznie, i zachodzą w nich procesy lipolizy (rozkładu tłuszczu) i lipogenezy (gromadzenia tłuszczu).



Regulacja gospodarki hormonalnej

   Podskórna warstwa tłuszczowa jest to największa tkanka hormonalna w ludzkim organizmie. Kwasy tłuszczowe przechowywane w tkance są konieczne do utrzymania krążenia krwi oraz stężenia hormonów. Dla mężczyzn zbyt niska ilość tłuszczu w ciele oznacza zmniejszenie libido, natomiast dla kobiet warstwa tłuszczu to istotne źródło estrogenu, wpływającego na równowagę hormonalną, a to z kolei oddziałuje na cykl miesiączkowy oraz ciążę.



Funkcja magazynu energii tkanki tłuszczowej

   Tkanka tłuszczowa biała (WAT) bierze udział magazynowaniu energii w formie zgromadzonych estrów cholesterolu, trójglicerydów i uwalnianiu składników energetycznych. Pełni rolę składnicy substancji pokarmowych oraz energii. Po posiłku, gdy bilans kaloryczny jest dodatni, tłuszcz, który mieści się w organizmie jest rozprowadzany do adipocytów, w których jest gromadzony w formie triacylogliceroli (TAG). Podczas ujemnego bilansu kalorycznego albo zwiększonego wydatku energetycznego, TAG ulegają hydrolizie, natomiast kwasy tłuszczowe, które się z nich wytwarzają, są wraz z krwią wysyłane do obwodowych organów, a w nich utleniają się. Jednak przesadne spożywanie produktów bogatych w tłuszcz, wpływa na jego kumulowanie się w organizmie w formie tkanki tłuszczowej. Dlatego też wzrasta ryzyko rozwoju nadwagi oraz otyłości.



Funkcja wydzielnicza tkanki tłuszczowej

   Biała tkanka tłuszczowa wytwarza liczne białka (adipokiny), uczestniczące w normowaniu ciśnienia tętniczego, kontroli apetytu, regulacji układu krzepnięcia i polepszaniu wrażliwości na insulinę. Pewne białka działają korzystnie, niektóre natomiast są przyczyną przeróżnych zakłóceń, zwłaszcza gdy dochodzi do wzrostu ich wytwarzania. Tkanka produkuje związki o uniwersalnym działaniu auto, para i endokrynnym. W adipocytach następują także procesy metabolizmu hormonów płciowych i hormonów steroidowych (glikokortykosteroidów).



Funkcja izolacyjna tkanki tłuszczowej

   Tkanka tłuszczowa słabo przewodzi ciepło, a więc warstwa tłuszczu pod skórą jest jakby izolatorem i obniża utratę ciepła przez skórę oraz utrzymuje stałą temperaturę organizmu. Może dodatkowo utrzymywać wilgotność ciała.



Funkcja ochronna tkanki tłuszczowej

   Warstwa tłuszczowa jest w pewnej mierze wytrzymała, ze względu na zawartość włókna kolagenowego i elastyny. W rezultacie tkanka służy mechanicznej ochronie i zapewnia osłonę narządów, np. wątroby, jelit, serca, nerek czy śledziony. Warstwa tłuszczu pod skórą i wokół organów podpiera i zakrywa je. Działa także jako wyściółka, która wspomaga stawy (np. staw kolanowy) i wybrane kości.



Pozostałe funkcje tkanki tłuszczowej

   Pewna ilość tłuszczu podskórnego u kobiet pomaga zachować estetyczny wygląd sylwetki oraz skórę w dobrej kondycji. Istotną wartość mają lipidy w systemie nerwowym, zwłaszcza te w mózgowiu, w którym przedstawiają około 50-60% pełnej masy tego układu. Mają ważne znaczenie dla jego prawidłowego rozwoju i funkcjonowania.



   Biorąc wszystko pod uwagę, należy stwierdzić, że tkanka tłuszczowa (tłuszcz w ciele) ma priorytetowe znaczenie dla zdrowia. Magazynuje i uwalnia hormony, a także energię do napędzania organizmu. Zarówno zbyt duża, jak i zbyt mała ilość tej tkanki może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Często nadmiar tłuszczu przyczynia się do rozwoju otyłości, a ta jest z kolei przyczyną innych poważnych dolegliwości.