Aktywność fizyczna w miażdżycy

   Miażdżyca to jedna z najczęstszych chorób układu krążenia. Prowadzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych, przez które krew nie może swobodnie przepływać. Na regulację gospodarki lipidowej organizmu mogą wpływać czynniki, takie jak: prawidłowa dieta, rezygnacja z używek, a także regularny wysiłek fizyczny. Jak wygląda aktywność fizyczna w miażdżycy?

Co to jest miażdżyca i jak tworzy się blaszka miażdżycowa?

   Miażdżyca to przewlekła choroba naczyń krwionośnych. Powstający proces zapalny obejmuje aortę i średnie tętnice (kreskowe, wieńcowe nasierdziowe, biodrowe, nerkowe, szyjne). Ciężko ustalić jej autentyczną przyczynę, ponieważ jest to dość zróżnicowany proces, w którego przebiegu dochodzi do ogniskowego osadzania się w strefie pomiędzy warstwą mięśniową tętnicy i środbłonkiem złogów zbudowanych z:

- komórek piankowatych.
- małych gęstych lipoprotein o niewielkiej gęstości (sdLDL),
- makrofagów utworzonych z przekształcenia monocytów,
- pozakomórkowych kompleksów cholesterolu powstających wskutek rozpadu komórek
piankowatych ze skumulowanym cholesterolem.

   W ten sposób wzrastające i dostrzegalne gołym okiem pasma lipidowe na wewnętrznym obszarze naczynia są jedną pierwszych oznak zmian miażdżycowych. Stopniowo do kompleksów lipidowych przyłączają się struktury włókniste tkanki łącznej, które okrążają pierwotną zmianę zapalną, odłączając je od dalszej części naczynia. W konsekwencji tworzy się zaawansowane ognisko miażdżycowe, czyli tzw. blaszka miażdżycowa. Z wiekiem wzrasta nie tylko ilość blaszek, ale także poziom ich centralnego zróżnicowania.

   Czynniki ryzyka miażdżycy można sklasyfikować na dwie grupy: modyfikowalne i niemodyfikowalne. Do czynników modyfikowalnych należą m.in.:

- niska aktywność fizyczna,
- choroby współistniejące np. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy otyłość.
- nieodpowiednia dieta (duże spożycie tłuszczów trans, duże spożycie węglowodanów prostych, niewystarczająca ilość błonnika pokarmowego),
- palenie tytoniu,
- dyslipidemia, w tym niskie stężenie cholesterolu HDL i wysoki poziom frakcji sdLDL,


Natomiast czynniki niemodyfikowalne to:

- płeć męska,
- predyspozycje genetyczne,
- wczesna zapadalność na schorzenia sercowo-naczyniowe na tle miażdżycy w rodzinie (u siostry lub matki <65 r.ż. brata lub ojca <55 r.ż.),
- wiek (kobiety >55 r.ż, mężczyźni >45 r.ż.).

Znaczenie aktywności fizycznej w miażdżycy

   Sport to jeden z elementów radzenia sobie z miażdżycą. Systematyczne ćwiczenia wykonywane przynajmniej trzy razy w tygodniu wpływają korzystnie na krążenie obwodowe. Tworzą się nowe, niewielkie naczynia krwionośne, które przejmują funkcję zablokowanych arterii, przez co możliwy jest transport krwi do miejsc zagrożonych niedokrwieniem. Wysiłek fizyczny polepsza także stan tętnic i wzmaga przepływ krwi w naczyniach. Regularne ćwiczenia pozwalają utrzymać poziom cholesterolu i trójglicerydów na optymalnym poziomie. Warto dodać, że wysokie stężenie złego małego gęstego cholesterolu (sdLDL) i homocysteiny w organizmie jest częstą przyczyną miażdżycy. Trening wpływa też korzystnie na serce, które zaczyna pracować wydajniej. W dodatku sport potrafi zahamować rozwój miażdżycy, dzięki usprawnieniu funkcji śródbłonka. Tak więc jest to jeden ze skuteczniejszych sposobów profilaktyki chorób serca. Należy wziąć pod uwagę czas, intensywność i częstotliwość ćwiczeń, które powinny być dopasowane do kondycji organizmu. Specjaliści zalecają sporty wytrzymałościowe, które angażują przede wszystkim obszerne grupy mięśni. Do takich dyscyplin należą między innymi: aerobik, szybki marsz, gimnastyka, jazda na rowerze, taniec, pływanie, jazda na rolkach, a także sporty drużynowe, np. piłka ręczna czy siatkówka.

   Regularny wysiłek fizyczny wpływa pozytywnie na wydolność, gibkość i siłę mięśniową. Ponadto polepsza wytrzymałość i równowagę, a także pomaga schudnąć. Trening jest kluczowym wyznacznikiem sprawności fizycznej. Brak jakiegokolwiek ruchu wiąże się z ryzykiem zapadalności na różne choroby, szczególnie te związane z układem krążenia. Mało tego, może przyczynić się do pogorszenia możliwości adaptacyjnych organizmu, a później do osłabienia i chorób, które mogą prowadzić nawet do zgonu.

Jaki jest najlepszy rodzaj aktywności przy miażdżycy?

      W miażdżycy najbardziej zalecaną formą ruchu jest trening marszowy. Powinien być wykonywany co najmniej 3 razy w tygodniu. Ćwiczyć można zarówno na siłowni, jak i w domu. Bieżnię warto ustawić na prędkość około 3,2 km/h z nachyleniem ok. 7%. Jest to bardzo skuteczna forma ruchu przy tym schorzeniu, lecz nie jedyna. Można także maszerować na dworze, jednak nie za szybko, aby nie doprowadzić do zadyszki. W przypadku, gdy chory poczuje ból (np. w łydkach), natychmiast powinien przerwać aktywność. Przerwa jest niezbędna, gdyż ból świadczy o tym, że do mięśnia nie dostaje się wystarczająca ilość natlenionej krwi. Warto wtedy usiąść i odpocząć przez pewien czas. Gdy dolegliwość minie, można kontynuować ćwiczenia.Jak walczyć z miażdżycą?

   Osoby z miażdżycą powinny wybrać 3-5 ćwiczeń i wykonywać je w ciągu tygodnia po pół godziny każde. Trening jednak warto przedłużyć do 45 minut. Ćwiczenia powinny przyspieszyć rytm serca, ale nie doprowadzać do zadyszki.

Jakie zmiany w stylu życia należy wprowadzić przy miażdżycy?

- systematyczny wysiłek fizyczny,
- rzucenie palenia,
- zdrowa dieta: z niską zawartością tłuszczów trans, węglowodanów prostych,
- ograniczenie konsumpcji alkoholu: ludzie z wysokim poziomem trójglicerydów (≥ 500 mg/dl) powinni całkowicie zrezygnować z trunków,
- leczenie chorób powiązanych z miażdżycą (np. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze),
- kontrolowanie stresu,
- redukcja masy ciała (jeśli pacjent ma nadwagę lub jest otyły): ma duże znaczenie w terapii
podwyższonych trójglicerydów.